#PearlJam doet het zo - 100% voor de fans (door #fanboy @FrankMeeuwsen)

UPDATE: Frank heeft de setlists van beide avonden in Spotify gezet. Onderaan deze post, hier en hier.

Vorige week dinsdag en woensdag was Pearl Jam in Nederland om de Amsterdamse Ziggodome in te wijden als rock 'n' roll tempel. 'Dat is gelukt', zegt Frank Meeuwsen als groot fan. 'De twee avonden gaan de setlist-geschiedenisboekjes in en hebben eens te meer duidelijk gemaakt hoe zeer de band voor haar fans leeft, en vice versa.' Diezelfde fans hebben de tweede Ziggodome-show inmiddels 'the greatest Pearl Jam setlist of all time' gedoopt, aldus Rolling Stone magazine. Enkele gedachten van Frank:

De concerten
'Laten we eenvoudig beginnen: waarom waren de 2 concerten in Amsterdam zo speciaal? Beide setlists waren van uitzonderlijk hoog niveau. Een band die al 20 jaar bij elkaar is heeft een stevige catalogus opgebouwd. Vergelijkbare bands kiezen voor de gemakkelijke route en spelen een best of uit het oeuvre [I'm talking to you, Oasis en de Stones!]: niet te gewaagd, veel hits, meezingers en publieksfavorieten. Bij Pearl Jam ligt dat anders. Tijdens hun tours kom je zelden een zelfde setlist tegen. Met een gemiddelde van 25 nummers ben je al gauw 2 uur zoet op een avond. De 2 avonden in Amsterdam hielden de fans meer dan zoet. De eerste avond had fraaie verrassingen met nummers als Rats en Lukin. Onbekende nummers, maar fanfavorieten. Tijdens de concerten leek de setlist continu te worden aangepast door Eddie, met als hoogtepunt de start van de tweede toegift en verzoekjes uit de zaal. Opvallende afwezigen op Amsterdam I waren Alive en traditionele afsluiter Yellow Ledbetter. Hoe zouden ze dat een dag later evenaren? Voor aanvang van die tweede avond had ik het vermoeden dat het een tam en makkelijk optreden zou worden. Veel bekende nummers, weinig verrassingen. Hoe mis kon ik het hebben...?

De opener van A'dam II, Wash, kwam als een complete verrassing: een nummer dat sinds 1996 niet meer op een Europees concert is gespeeld. Vervolgens een persoonlijke favoriet, Last Exit, een knaller. En dan ineens die kneiter van de Singles soundtrack, State of Love and Trust. De fans om me heen worden wild, want de nummers die we nu horen, zijn behoorlijk uniek in deze volgorde. Wat maar één ding kan betekenen: dit kon wel eens een bijzondere avond worden. Dat bleek. Het voert te ver om elk nummer individueel te benoemen, maar wat maakte de avond bijzonder? Pearl Jam speelde Crown of Thorns:

Een cover van Mother Love Bone, de originele band waar Pearl Jam uit voortkomt. Een zeldzaam moment om live mee te maken, een soort heilige graal voor veel fans.De nummers Once, Alive en Footsteps worden gespeeld, gezamenlijk de Momma-Son Trilogie, een bijna mythische combinatie van de allereerste 3 nummers die de band maakte. Maar buiten de unieke combinatie van nummers was vooral Het Vuur aanwezig bij de band. Ze spelen op de toppen van hun kunnen; een nummer als Once heb ik zelden zo hard en strak gehoord. Pearl Jam wilde bij aanvang van de shows geschiedenis schrijven door als eerste rockband in de Ziggodome te spelen. Dat is gelukt. En de fans speelden een belangrijke rol hierin.

Vastberadenheid
De heren van Pearl Jam zijn sinds begin jaren ’90 bij elkaar. Hun debuut Ten zet ze op kaart, elke zaal blijkt te klein. Het legendarische concert op Pinkpop 1992 met publieksprong van Eddie zet de toon: 5 losgeslagen stieren op het podium, die als ware volksmenners elke zaal en elk festivalveld mee krijgen. Ondanks, of misschien wel vanwege de enorme populariteit, besluiten de bandleden om hun eigen koers te varen. Geen videoclips na die ene voor Jeremy, een mooi tweede album Vs., experimenten bij album drie en vier (Vitalogy, No Code) en daarna hun beste werk: Yield. Een deel van de Ten-fanbase raken ze kwijt door de experimenten op met name Vitalogy en No Code, en al helemaal als de opvolgers van Yield, Binaural en Riot Act, een andere, donkere kant van de band laten horen. De band slaat zich door allerlei interne strubbelingen heen, brengt een titelloos album uit (in fan-kringen Avocado genoemd, vanwege de hoes) en vestigt zich in 2009 opnieuw met Backspacer, voornamelijk door ballad Just Breathe en het solowerk van zanger Eddie Vedder in die jaren. Alles bij elkaar geen rechtlijnig carrièreverloop, maar de interessante ontwikkeling van een band die het juk van de grunge van zich afschudt en op zoek gaat naar hun eigen identiteit. Dat hoor je op alle albums, evenals in het vele non-album materiaal dat verschijnt op b-kanten, fanclubsingles en demo-materiaal.

Na het drama in Roskilde, op de kop af 12 jaar geleden, besluit de band bijna om de handdoek in de ring te gooien. De gebeurtenissen bij het Deense festival, waar 9 fans de dood vinden en Pearl Jam in beginsel schuldig wordt bevonden, is teveel voor ze. Maar ze zetten door. Tijdens hun eerste show na het ongeluk, op 3 augustus in Virginia Beach, spelen ze Daughter, het nummer waarmee de tragedie in Roskilde eindigde. De fans slepen de band er doorheen. Waanzinnig:

Onvoorspelbaarheid
Je wordt fan omdat je je aangetrokken voelt tot een specifieke stijl, de manier waarop een artiest muziek maakt. Fans verwachten vaak meer van hetzelfde, je bent immers fan omdat stevig, dansbaar, betrokken, rustig of liefdevol [* doorhalen wat niet van toepassing is] je aanspreekt. Wat mij aantrekt in Pearl Jam is de onvoorspelbaarheid. Niet alle albums zijn briljant (hier en daar wel heel vreemde uitstapjes als Hey Foxymophandlemama, That’s Me), maar ieder album betekent vaak een nieuwe vorm, nieuwe stijl en andere concerten. Zo ook in Amsterdam: in 2 dagen 54 nummers, waarvan 52 verschillende. In de 5 Europese concerten in 2012 is geen enkel nummer tijdens elke show gespeeld. Pearl Jam's brede oeuvre én de wens van de band om zichzelf en hun publiek steeds te verrassen maken concerten een feest om te bezoeken en te verzamelen.' Lees Stone Gossard on changing the setlist every night.

De fanbase
'Wat mij opvalt is de kameraadschap die heerst onder Pearl Jam-fans. Het heeft bij mij even geduurd voor ik 'om' was. Ten en Vs. pakten me snel, ik hield van andere bands uit Seattle e.o., bezocht verschillende concerten, maar was pas echt overtuigd toen ik in 1994 bij een Vitalogy-luistersessie in Fame aanwezig was. Daar was het druk, heel druk. Ik ontmoette een aantal andere fans, die me naderhand tapes stuurden met bootlegmateriaal. Toen begon het. Ik had net internet op mijn studentenkamer en ineens toegang tot een wereldwijde fanbase. Het ontstaan van tape-trees, waarbij cassettes werden rondgestuurd, later vervangen door cd's. Ook mooi, rituelen tussen band en fans tijdens concerten: 'Hello!' schreeuwen tijdens Small Town, bij Better Man zingt Eddie nooit het eerste couplet - dat doen fans -, evenals de kenmerkende riff in Black. Fans weten het en de band weet het. Nog mooier is de opkomst van Boom Gaspar. Het zesde, niet altijd zichtbare, bandlid. Deze grote Hawaïaan wordt steevast door de eerste rijen begroet met een welgemeend 'Boooooooooom!!!!!!' en ja, dat klinkt voor de toevallige luisteraar als boe-geroep. Niets is minder waar, dat weet de band en dat weet Boom. Met een grote glimlach en Hawaïaanse Shaka groet hij zijn fans terug.

Delen
Rondom tournees reizen fans mee met de band, zoals de Grateful Dead zijn Dead Heads heeft. Fans plannen vakanties en vrije dagen rondom tournees en besteden een aanzienlijk bedrag aan de band. Waarom? Zie boven: de vastberadenheid, energie en onvoorspelbaarheid van Pearl Jam betekent veel voor ze.Fans zijn onderdeel van de ervaring en de band biedt ze vele extra's: de mogelijkheid om eerder kaartjes te kopen bijvoorbeeld of 15 minuten eerder naar binnen te kunnen bij een show. Alle concerten zijn digitaal beschikbaar via Pearl Jam's eigen bootleg programma, in prima audio-kwaliteit. DRM-vrij, zodat je alles kunt delen met vrienden en fans. Hierin is de band volgens mij behoorlijk uniek: ik denk niet dat er een andere band is die zo open en transparant met zijn materiaal om gaat. Wil je foto’s maken? Ga je gang. Wil je filmen of audio opnemen? Doe het. Pearl Jam moedigt fans aan om de ervaringen van een concert met anderen te delen.

Ik vraag me af hoe ver je hier in kunt gaan als band? Neem het tweede concert in Amsterdam. De setlist is samengesteld door een hardcore fan, vol obscure nummers, zelden gespeeld materiaal en een enkele hit. Dat is iets wat bewondering afdwingt. Leg het verloop van de avond in de handen van een fan, waar zie je dat nog? Amsterdam II was daarmee een historisch concert voor de echte fan, 'the true collector' zoals Eddie op het podium zei. Maar tegelijkertijd staat de Ziggodome vol mensen die, vermoed ik, vooral voor hits komen en zich achter de oren krabben als Eddie Bugs speelt. Niet begrijpen waarom punknummer Sonic Reducer voorbij komt. Ik vroeg het me af terwijl ik vooraan stond: voor wie staan ze nu te spelen? Voor de pak ’em beet 1.000 grote fans voorin de zaal? Of proberen ze de hele Ziggodome mee te krijgen? Ik denk dat de Amsterdam concerten vooral voor fans (zoals ondergetekende) een historische waarde hebben; voor het gros van het publiek was het een prima avond uit, met zo nu en dan een bekende riedel.

Experimenten
De band houdt van experimenteren. Dat hebben ze met eerdere albums gedaan, maar doen dat ook met media en promotie. Tijdens de US Tour van '95 kocht Pearl Jam zendtijd bij een lokaal radiostation voor en na elk optreden. Met een mobiele radiostudio maakten ze hun eigen uitzending, voor die avond, in die plaats. Elke avond was anders, had zijn eigen artiesten en sfeer. In 2008 experimenteerden ze met telecomprovider Verizon bij een korte tour door de USA: direct na de show kon je als Verizon-abonnee 3 tracks mobiel downloaden van het concert van die avond. Eén track gratis, twee extra tracks betalen, ook verkrijgbaar als ringtone. Experimenten die soms slagen en soms wat bijsturing behoeven. Maar wel experimenten die bij mij als fan een snaar raken. Een band die veel in huis doet, van artwork tot het opzetten van non-profit organisaties voor goede doelen, en tegelijkertijd zoekt naar samenwerkingen om te experimenteren. Individuele bandleden zijn actief in eigen projecten, die qua muziekstijl vaak mijlenver van Pearl Jam zijn verwijderd. Ik hoef er niet allemaal van te houden, maar waardeer wat ze doen. Tevens schuwen ze niet om politieke standpunten in te nemen in hun muziek en activiteiten.

Je kunt mij een fan noemen door de combinatie van bovenstaande factoren. Het is gegroeid de afgelopen 20 jaar, en nu een belangrijk onderdeel in mijn leven. Na hun laatste 2 concerten in Amsterdam ben ik meer overtuigd dat er nog altijd één doel is voor mij als fan: die oude Volkswagenbus kopen en een langere tournee met de band meemaken.'

Prachtige testimonial, Frank. Dank!

UPDATE: Frank zette de setlists van beide avonden in Spotify. Luister mee:

Tweet