Geprepareerd gitaarspelen doe je zó!

Yuri Landman is een eigenwijze snaarinstrumentenbouwer die hier eerder aan het woord kwam over het bijzondere gitaargeluid van de broers Jad & David Fair en Rhys Chatham. Yuri heeft er verstand van, zoveel is duidelijk, en dat verstand heeft hij nu op papier gezet:

Yuri: 'Nice Noise is een boek over gitaartechnieken die doorgaans niet in gewone lesboeken voor gitaarspelen worden vermeld. In ons boek staat een reeks aanpassingen die je kunt doen aan de gitaar, voordat deze wordt bespeeld, zodat er een nieuw instrument ontstaat met een uniek geluid. Men noemt dit een geprepareerde gitaar, beter bekend als engelse term 'prepared guitar'. Japanse eetstokjes, balpennen, gummetjes, veertjes uit pennen, zilverpapier, piepschuim etc. kunnen tussen of onder de snaren worden geklemd, waardoor de klank van het instrument sterk verandert. De speltechniek is een afgeleide van de prepared piano van John Cage en wordt met name toegepast in modern klassieke muziek, avant-garde jazz en de experimentele muziek.

Vaak denkt men dat dit soort experimenten vooral leiden tot chaos, 'lelijk' geluid en onbruikbaar is voor toegankelijke popmuziek. Niets is minder waar: met de preparaties kun je eenvoudig elegante, natuurlijke en sfeervolle klanken verkrijgen die vaak Oosters aandoen of lijken op klokken, blokjes hard hout, gongetjes of galmklanken zoals in een kerk of een lange tunnel. De techniek leent zich vooral goed voor opnameprocessen - live is het wat lastiger. Vandaar dat veel mensen nooit gezien hebben, hoe je het efficiënt toepast.

Vanwege mijn eigen muzikale voorkeur paste ook ik de eerste 10 jaar van mijn muziekcarrière mijn gitaren veelvuldig aan bij opnamesessies. Ik heb een bèta-achtergrond en begreep daardoor dat de preparaties van Cage en anderen allesbehalve willekeurig waren. Ze werkten voornamelijk vanuit natuurkundige kader.

Sommige gitaristen zijn bang dat hun dure gitaar kromtrekt of beschadigt bij preparaties. Mijn boek Nice Noise behandelt technieken die veilig zijn voor elke gitaar. Het grote voordeel van preparatie-technieken is dat ze je gratis een volledig nieuwe klankenbibliotheek geven. Het is niet nodig om 20 Boss pedalen te kopen als je een beetje weet hoe je je gitaren prepareert.

Bart Hopkin is een Amerikaanse bouwer van experimentele muziekinstrumenten en de belangrijkste schrijver die publiceert over dit vakgebied. Voor elke publicatie vraagt hij een specialist om het deelgebied zo goed mogelijk te beschrijven. Ik schreef in 2009 een kort manifest van 10 pagina's waarin veel technieken zijn opgesomd. Dat was de trigger voor hem om het uit te werken tot een boek en samen met mij zoveel mogelijk informatie te verzamelen voor een goed lesboek vol avontuurlijke klankexperimenten. Op nicenoise.bandcamp.com zijn 60 geluidsfragmenten te beluisteren gratis downloadbaar. Al deze preparaties staan nauwkeurig beschreven in Nice Noise. Een 18 pagina preview-pdf kun je *gratis* hier lezen, het boek is in Europa verkrijgbaar via hypercustom.com, in de Verenigde Staten via windworld.com.

Voor een snelle impressie vind je hieronder 5 korte fragmenten hoe een aangepaste gitaar kan klinken, met een foto hoe dat eruit ziet. Heb je zelf unieke resultaten bereikt met dit soort technieken, aarzel niet om mij daarover in te lichten. Ik breng het graag onder de aandacht bij andere gitaristen!'

1. Preparatie die klinkt als een banjo:

2. Preparatie die klinkt als een sitar:

3. Preparatie die klinkt als houten blokjes met een waterresonator:

4. Preparatie die klinkt als een ring modulator effect pedaal:

5. Preparatie die klinkt als Oosterse muziek:

Dankjewel, Yuri!