Wat mij betreft de onthulling van de week. Schandalig, moet iets aan gedaan worden. En snel. Sinds mijn Trijntje-post heb ik de smaak te pakken als onderzoeksjournalist (check die statistieken), dus stak ik hier en daar mijn licht op. Wat blijkt? Directeur Jan-Willem van Brüggenwirth ontving afgelopen jaar €250.000 (een kwart miljoen!) aan inkomsten over het auteursrecht van jingles en bumpers die op Radio 538 worden uitgezonden. Muzikaal werk dat andere componisten en auteurs in opdracht maakten van zijn station (en vast niet met zo'n jaarsalaris...), maar waar ook Van Brüggenwirth jaarlijks voor bij Buma/Stemra aanklopt. Hij kreeg een deel van dit 'kadootje' van Erik de Zwart, waarschijnlijk de bedenker van dit trucje. De Zwart heeft ook tientallen 'werken' op zijn naam staan bij Buma/Stemra en heeft deze, samen met zijn functie, overgedragen aan Van Brüggenwirth. Dit duidt erop dat hij het geld niet (volledig) in eigen zak steekt, maar dat 538 bij componisten en auteurs bedingt dat een deel van iedere compositie op naam van Van Brüggenwirth komt te staan om zo de inkomsten van het station te verhogen. Ik vermoed dat Van Brüggenwirth voor (en ik citeer) 'de extra administratie' en het spelen van 'doorgeefluik' een fijne 13e maand ontvangt van zijn broodheer. Volgens het Volkskrant-artikel eist Ab Trik iets vergelijkbaars van componisten en auteurs die jingles maken voor Sky Radio.
Joris checkte Buma/Stemra's titelcatalogus en merkt op dat het 'slechts' om jingles, bedjes e.d. gaat. Geen complete songs of hits dus. Realiseer je dan dat Buma/Stemra uitbetaalt per seconde airplay en bereik van het station (dat legt songschrijver Marinus hier uit). Menige bumper komt vaker voorbij dan de laatste hit van Jan Smit, Bløf of Ben Saunders. Maakt in 1 klap duidelijk waarom iedere plaat en ieder commercialblok op 538 en Sky wordt aan- én afgekondigd met zo'n lellebel: kassa voor Ab, Jan-Willem en hun werkgevers. Sky en 538 printen geld.En waarom staan Ab en Jan-Willem in plaats van Sky en 538 ingeschreven bij Buma/Stemra? Bedrijven en rechtspersonen kunnen pas sinds kort en onder heel strikte voorwaarden als auteur of componist ingeschreven staan bij Buma/Stemra. Vandaar. En Jan-Willem, Ab, 538 en Sky hebben vast geen zin in pottekijkers...
De toon van de Volkskrant suggereert enigszins dat Buma/Stemra iets aan deze nare praktijken kan doen. Dat is niet waar. Sterker nog, Buma/Stemra is door de overheid gemachtigd om de gelden die gemoeid zijn met auteursrechten te innen en verdelen om dit soort praktijken te voorkomen! Buma/Stemra betaalt uit op basis van de opgaven van componisten, auteurs en zenders (meer daarover in deze serie) en gebruikt juist de kracht van het collectief om te voorkomen dat machtige opdrachtgevers componisten en auteurs onder druk zetten ('Als je Jan-Willem niet als medeschrijver voor je jingle opgeeft, geven we de klus aan iemand anders'). Die opgaven stellen componisten, auteurs en zenders op, niet Buma/Stemra. De enige die in deze iets kan doen is de overheid. Terecht dus dat de VVD dit gesjoemel 'diefstal en moreel verwerpelijk' noemt en kamerleden Taverne en Schaart aan de staatssecretaris van Veiligheid & Justitie en de Minister van Economische Zaken, Landbouw & Innovatie vandaag de volgende kamervragen stelden:
1. Heeft u kennis genomen van de Volkskrant-artikelen 'Radiobazen betaald voor liedjes’ en ‘Over de rug van de componist’?
2. Bent u met ons eens dat het niet wenselijk is dat commerciële radiostations muzikanten en componisten onder druk zetten een contract te ondertekenen waarin ze auteursrechten overdragen aan radiostations in ruil voor het draaien van hun muziek?
3. Deelt u de mening dat het onwenselijk is dat werknemers van Sky Radio en 538 bij Buma/Stemra ingeschreven staan als (mede-)componist en zo geld ontvangen van muziek en teksten die zij niet zelf schreven?
4. Deelt u onze zorg dat hier sprake lijkt te zijn van misbruik van machtspositie en valsheid in geschrifte door radiostations. Zo ja, bent u bereid zo spoedig mogelijk onderzoek te doen naar strafbare feiten en zo nodig hier hard tegenop te treden?
5. Is het mogelijk het overdragen van auteursrechten aan radiostations, resp. andere niet bij de creatie betrokken personen, strafbaar te stellen?
Niet misselijk.
Uit eigen ervaring weet ik dat ook bureaus die in opdracht van merken en reclamebureaus muziek voor commercials, films en soundtracks laten vervaardigen, zich schuldig maken aan vergelijkbare praktijken. Een muzikant schrijft en componeert een song in opdracht, maar deze wordt alleen gebruikt als 4 medewerkers van het desbetreffende bureau als mede-auteurs worden opgegeven bij Buma/Stemra. Resultaat: 80% van je inkomsten weg. Naast de overheid moeten ook componisten en auteurs zich roeren om een eind te maken aan dit soort kolder.
Wie staat als eerste op?
Ik houd de ontwikkelingen scherp in de gaten. Wordt ongetwijfeld vervolgd.
8 opmerkingen:
Waarom zou over zulke, specifiek in opdracht van een zender gemaakte "composities" als bumpers en bedjes eigenlijk Buma-geld uitbetaald moeten worden? Is het daar wel voor bedoeld? Laat die zenders de makers ervan gewoon betalen en laat Buma zich beperken tot de echte muziek, zou ik denken. Hetzelfde systeem wordt nu losgelaten op, volgens mij, twee heel verschillende dingen.
pas nog een collega labeleigenaar die een aanvraag kreeg voor een bekende 'hits-cd' van een van de nationale radio stations, maar dan wel tegen 0% royalties.
@Job: Omdat het niemand aangaat om te bepalen welke muziek meer of minder waard is dan andere. Dan is namelijk het hek van de dam. Is een compositie van Pink Floyd meer waard dan één van Vader Abraham? Muziek = muziek, ook al vindt iemand het niet mooi of wordt het misschien voor verschillende doeleinden geschreven.
Het plaatsen van het woord "composities" tussen aanhalingstekens is op z'n minst suggestief en wellicht denigrerend bedoeld. Zou je je kunnen voorstellen dat vormgevingsmuziek die wordt gebruikt op radio- en tv-stations minimaal moet voldoen aan de eisen die die stations stellen aan de songs die ze spelen? De meeste songs worden getest zodat ze zoveel mogelijk luisteraars van dat station aanspreken. Stations hebben dezelfde kritische houding, of zelfs een nóg kritischer houding, ten opzichte van de muziek die ze gebruiken om hun merk (het station) te ondersteunen. Dus ook vanuit artistiek oogpunt heb je ongelijk en is het dus terecht dat Buma geen onderscheid maakt.
Zaak is nu alleen nog om ervoor te zorgen dat het terecht komt bij degenen die er hard voor werken en er dus recht op hebben: de componisten.
Is het niet heel simpel: de originele componisten gaan accoord met het voorstel, weliswaar onder druk, maar toch. Als ze dat niet zouden doen is er ook niets aan de hand.
@Job: ben het met 'Anoniem #1' eens: ook opdrachtmuziek is gecomponeerd, voor gezweet. Prima dus dat BUMA daarvoor gelden verdeeld.
@Anoniem #2: zo simpel is het inderdaad. Ware het niet dat de individuele componist op die manier tegen een 'onzichtbare' concurrent wordt uitgespeeld door een belangrijke opdrachtgever. En omdat de bomen niet tot aan de hemel groeien voor componisten en muzikanten bezwijkt die al snel onder de druk, bang om een opdracht te verliezen (en dus inkomsten) of in de toekomst geen nieuwe meer te krijgen. Net als de 2 kamerleden vind ik dat misbruik van machtspositie die aan de kaak gesteld moet worden.
Als Buma de artiesten/componisten nou ook eens echt zouden gaan uitbetalen, dan zou ik het hier wel mee eens zijn.
Maar helaas, aantal van mijn vrienden horen nog een hoop geld te krijgen...
Als EHPO toch beerputten van de B/S aan het openmaken is: bestaat de XX-lijst nog. Al het geld dat binnenkomt bij de B/S maar waar niemand naar vraagt komt op deze lijst terecht. Na een paar jaar is het geld er opeens niet meer. Het zijn hele veel kleine bedragen, maar bij elkaar opgeteld gaat het om tienduizenden euro's, zo niet tonnen.
@Anoniem: Allereerst is het onderwerp van deze blogpost geen beerput van B/S. Goed lezen. B/S voert slechts uit wat auteurs en componisten opgeven. Mijn punt is dat die opgave sterk 'beïnvloed' lijkt door opdrachtgevers als 538. Daar kan slechts de overheid iets aan doen, niet B/S.
Ook de XX-lijst die je noemt is feitelijk geen beerput van B/S volgens mij: ieder jaar wordt door auteurs en componisten een deel van de vergoedingen waar ze recht op hebben niet geclaimd, veelal door onwetendheid of simpelweg laksheid (ken ik genoeg voorbeelden van...). De ongeclaimde 'plas geld' die zo ontstaat wordt inderdaad voor bepaalde tijd beheerd door B/S en daarna volgens een verdeelsleutel onder de aangesloten auteurs en componisten verdeeld. Daar profiteren met name de succesvolle schrijvers van zoals ik hier uitleg. Om dezelfde reden profiteren die succesvolle componisten indirect van het feit dat mensen als DJ Tiësto niet braaf hun DJ-sets bijhouden en opgeven bij B/S. Dat leidt ook tot ongeclaimde bedragen. Tonnen inderdaad, maar niks beerput aan: is de schuld van de componisten en auteurs zelf. Moet je je vinger maar opsteken.
Een reactie posten