Tijdens
de dollemansrit die 2009 was, was een
running gag onder leden van Kyteman's Hiphop Orkest 'het verboden instrument': de saxofoon. Enige uitzondering volgens de heren muzikanten:
Benjamin Herman. Toen ik Colin ooit vroeg
'Vanwaar die haat?', was zijn antwoord:
'Twee woorden, Niels: Kenny. G.'
Ook Bruce Springsteen splijt de meningen. Mijn liefde voor zijn muziek is ooit aangewakkerd door
Jaap Boots en wordt met grote instemming óf volstrekte afschuw beantwoord (
I'm talking to you,
Erwin!). Er zit weinig tussenin. De afschuw is gebaseerd op
Born In The USA, waarvan de tekst doorgaans
verkeerd wordt begrepen, en Bruce' imago als
all American rockstar in die periode. Mijn liefde is echter gebaseerd op de Bruce van meesterwerken als
Darkness on The Edge of Town en
Born To Run, romantisch vertolker van universele thema's als overleven, David vs. Goliath en dubbeltjes die nooit kwartjes worden, in songs als
Thunder Road,
Backstreets en magistrale live vertolkingen als
Trapped. Hoor ze allemaal op
Perfect Springsteen.
De liefde en haat voor zowel de saxofoon als Springsteen kwamen in 2009 mooi samen toen de laatste een dag eerder in Landgraaf speelde dan Kyteman's Hiphop Orkest. We keken vlak voor het podium, tussen de dranghekken, en zelfs Colin ging om. Bruce en de E-Street Band op het podium zijn
something else...
Vandaag komen The Boss en de sax nogmaals samen. Doorbraakalbum
Born To Run eindigt met wat mij betreft de mooiste saxofoonsolo ooit opgenomen, eentje die ik nog steeds niet met droge ogen kan horen.
Tom Beek mag van mij net zo goed als Benjamin de saxofoon beroeren en vangt
Jungleland's solo in woorden:
'Een hartekreet op precies het juiste moment. Een handvol rake noten die door merg en been gaan. Hoezeer het instrument ook uitnodigt tot vingervlugge virtuositeit en harmonische acrobatiek, de muzikale impact van een saxofoonsolo zit hem vooral in emotionele zeggingskracht.
Jungleland van Bruce Springsteen, met de hartverscheurende solo van
Clarence Clemons, is daarvan een prachtig voorbeeld. Een analyse in drie delen.
Clarence Clemons & Bruce Springsteen (photo by Eric Meola)
1. DE CONTEXT
Clarence Clemons sprak altijd de waarheid.
'Because I'm a Baptist'. En zo speelde hij ook. Hij noemde Springsteen een 'visionair'. Dikke, goudeerlijke noten die geknipt waren voor de rauwe muziek van Bruce. Clemons sprak zijn taal. Hij was de 'gospel' in de E-Street Band. Ze speelden zo'n veertig jaar samen, samen maakten ze muziek die miljoenen in hun hart sloten, samen schreven ze geschiedenis.
The Big Man overleed in juni 2011 en
de reacties die dat losmaakte, maakt duidelijk hoezeer zijn verlies wereldwijd wordt gevoeld.
Jungleland is het iconische, tien minuten durende, laatste nummer van
Born to Run uit 1975, vaak genoemd als een van de beste rockalbums aller tijden. Ik begreep dat het maken van het nummer 'Born to Run' alleen al zes maanden in beslag nam. Maar dan heb je ook wat, blijkt.
Hoe de
Jungleland-solo tot stand kwam, is interessant. Springsteen had de solo precies in zijn hoofd en zong elke noot voor aan de boomlange saxofonist. Bij elke detail werd gekeken of het paste, of het werkte, of het goed voelde. Na zestien uur in de studio was de saxpartij af. Springsteen vond zijn eigen manier van werken 'niet makkelijk' en heeft grote bewondering voor Clemons' focus en geduld op dat moment.
"We were going after something."
Clemons in zijn eigen woorden:
"Jungleland has a kind of spiritual connotation. That's the part that I brought in, that made my space. That is what I brought to the table. Those minor notes and moods of joy, jubilation, sadness and pain. That's what the saxophone did. No words. Just emotion." Ook zegt hij:
"The solo on Jungleland saved my life. It brought me out of a place I was in, that was so bad.".
De worsteling om deze plaat te maken, en deze saxpartij eruit te persen, het levensverhaal van Clemons: het is slechts een deel van de verhalen die
Jungleland de bijzondere emotionele lading geeft, die elke Springsteen-fan tot in zijn vezels voelt.
Jungleland was niet alleen een lang nummer, het was ook het laatste nummer van het album, werd en wordt vaak gespeeld aan het eind van een concert. Dat voedt natuurlijk het gevoel van climax. De tekst beschrijft twee verliefden die midden in het harde straatleven hun weg proberen te vinden, maar hun lot lijkt tragisch. Die worsteling is voelbaar in de muziek. Het is de intensiteit die het hele album zo typeert. In deze saxsolo wordt de opgebouwde spanning verzameld en komt tot een hartverscheurende ontlading. De sax van The Big Man geeft een stem aan datgene wat door niemand in woorden kan worden benoemd, maar zo sterk wordt gevoeld.
De citaten komen uit de documentaire
Wings for Wheels over
the making of Born to Run. Het fragment over
Jungleland begint
bij ongeveer 19 minuten. De focus van Springsteen is geweldig. Totale overgave. Het tekent de sfeer waarin de muziek is bedacht. Op de
beroemde LP-hoes staat Springsteen schouder aan schouder met de saxofoonreus. "
This record is about friendship. When you look at the cover, that's what you see.'
2. DE MUZIEK