Samen met een boel andere mensen deed ik onze eigen online coverage van Best Kept Secret, op onze site, Facebook, Instagram, YouTube, Tumblr, Spotify en twee twitter-accounts: @BKSfestival en vanaf en rond het festival via @BKSlive. Ik wil die marketing- en communicatiemensen graag met naam en toenaam bedanken:
Jochem. Met afstand de beste online marketeer die ik ken. En hij werkt lekker bij ons en niet bij jullie. Wat een Ace.
Robert. Wat een ontwerpKONING, met een ongelofelijke drive, visie én toegepaste ADHD. Zonder hem...
Age, voor het continu bijspringen.
Hinne, Steve, Marjolijn en Patricia voor het op weergaloze wijze vullen van @BKSlive met foto's, comments, aankondigingen, Vine's en vooral enthousiasme afgelopen weekend. Helemaal in lijn met het festival.
Lisa en Rick, voor het bemannen van de persbalie en al het heen en weer rennen. Volgende keer een boek mee!
Nick, Karlijn, Juri, Anton en Lisa voor het vastleggen van al die bijzondere momenten op en naast het podium.
Natuurlijk iedereen bij en om Friendly Fire die hier keihard aan heeft gewerkt. Heel gaaf om daar onderdeel van uit te maken.
Robin en Bram, die met hun camera resp. muisknop in de hand een heel weekend hebben doorgehaald om iedere ochtend 3 onwaarschijnlijk mooie aftermovies te kunnen presenteren aan bezoekers en thuisblijvers. Eerder brachten ze het eten & de makers al zo fraai in beeld. Kijk die aftermovies, want hier zijn we met z'n allen ontzettend trots op en blij mee:
Tot slot wil ik jou bedanken. Volgende maand bestaat EHPO op de kop af 5 jaar. In die tijd heb ik gezegd wat ik wilde zeggen, geprobeerd vooral jonge en startende muzikanten met concrete tips, links en door het delen van mijn ervaringen verder te helpen.
Ondertussen is er voor muzikanten en de complete muziekindustrie veel veranderend, verbeterd. Waar ik 5 jaar geleden over droomde en wat ik meende te herkennen is nu werkelijkheid: als beginnende muzikant kun je dankzij internet heel veel zelf, professioneel, razendsnel en betaalbaar. En met veel doorzettingsvermogen en visie ook met (veel) succes. Mijn blog en ervaringen zetten anderen aan hun ervaringen hier ook te delen en dat maakte de inhoud nog vele malen waardevoller, leuker en beter. Daarvoor wil ik jullie bedanken.
Ik heb het gevoel dat er een nieuwe tijd is aangebroken. Wat ik met EHPO probeerde te doen is klaar. Bloggen ga ik vast wel weer doen, op een ander moment, op een andere manier, over andere onderwerpen. Muziek, marketing, internet en sociale media zullen altijd voorbij komen, maar de glasheldere insteek die EHPO heeft en al 5 jaar bovenaan deze pagina prijkt, laat ik los. Eerst met vakantie en in het najaar ergens anders opnieuw beginnen. Of niet. Ik zie wel.
Over een tijdje zet ik bit.ly/Startpunt met links naar alle relevante posts bovenaan deze pagina en bevries EHPO. Vanuit het Startpunt kun je het meeste en belangrijkste altijd terugvinden. De Facebookpagina kill ik op termijn, Twitteren blijf ik m'n leven lang doen en naar muziek luisteren doe je op Perfects.nl. Nalezen kan ook op Keepstream, Storify, Slideshare en op het strand met mijn boek in de hand. Doe er je voordeel mee.
EHPO is dood, lang leve EHPO!
Nagekomen berichten: lieve woorden van Tom, Erwin, Wilbert en Mark, interviews/terugblikken met Bram (Niels Aalberts doet het zo (1), ook over het 'geheim' achter Best Kept Secret) en Marco (podcast, uitgebreid en diepgaand):
Boeken/cds uitgeven, distribueren en verkopen is geen creatieve bezigheid (marketing wel). De neergang treft vooral de infrastructuur en de secundaire klasse, niet de artistieke klasse zelf. En er is een wezenlijk verschil tussen een onafhankelijk kunstenaar en een webdesigner. Beiden creatief, maar het heeft niets met elkaar te maken.
Kunstenaars, schrijvers, striptekenaars en muzikanten verdienen en verdienden in de hoofdmoot sowieso geen geld. Een handjevol uitzonderingen daargelaten, maar dan praat je over 5%. Lees de Pop wat levert het op-.pdf maar eens.
De crisis treft vooral mensen die een vaste baan verliezen en/of huizenbezitters die noodgedwongen moeten verkopen vanwege die verloren baan of een scheiding of een andere reden. Kunstenaars bezitten doorgaans geen koophuis, verliezen geen baan. Die verliezen al 20 jaar continu baantjes en opdrachten. Dat is de norm met zo'n beroep. Het was in 2004 niet beter dan in 2013 voor die klasse. Andersom zelfs. Als er geen banen zijn, is de kans groter dat je langer werkloos bent en heb je meer tijd om je te richten op je artistieke ambitie. Het komt de kunstenaar dus juist goed uit dat hij niet hoeft te werken en een uitkering ontvangt. Gitaar spelen, tekenen, schrijven zijn namelijk erg goedkope en een uitstekende tijdsvullers.
De creatieven zijn wel de pineut. Uitgevers krimpen hun fondsen in. Minder schrijvers en commerciëler product is nu de norm. Kranten gooien er horden journalisten uit. Woordprijzen gaan omlaag, een krant als NRC drukt tegenwoordig expres meer wit af (kost minder), serieuze buitenlandjournalistiek kalft af (omdat er geen budget meer voor is), en fotografen krijgen minder betaald voor hun werk.
De omzetdalingen in de muziek - ja, ook de geldstromen richting muzikanten - lijken me eveneens een gegeven.
Je hebt gelijk over de kleine bovenlaag. Dat is altijd zo geweest. Die bovenlaag is echter nu ook aan het afkalven. De hele cultuur ligt onder vuur.
De afkalving wordt niet gecompenseerd. Niet financieel en zeker inhoudelijk niet. Ook niet door de handige jongens die creatief inspelen op de nieuwe realiteit. Het aanbod van uitgevers verschraalt en dat kun je ook van de journalistiek zeggen. Met een blog of een aantal tweets vervang je een journalist die drie weken in Syrië aan het werk is geweest niet.
Het zal ongetwijfeld allemaal passen in een maatschappij die vereconomiseert en waarin gemak en goedkoop (gestut door technologische mogelijkheden) leading zijn, maar steeds toegeven aan de wens van gemakkelijk is uiteindelijk de dood in de pot.
Je geeft je kind ook niet iedere dag frikadellen en dropsleutels, omdat hij/zij dat nu eenmaal wil.
Er zullen altijd slimme jongens zijn die uit een optimistisch verhaal en de illusie van 'nu wordt alles beter' wat rendement kunnen peuren - de Rob Wijnbergs en Alexander Klöppings - maar laten we de onderliggende realiteiten niet uit het oog verliezen.
Omzetdaling in muziek? Je loopt achter. Dat gaat over omzetdaling in opgenomen muziek. De festival-cultuur is booming business. Begin jaren '90 had je Pinkpop, Lowlands, Parkpop en een handjevol kleinere festivals. Nu zijn het er honderden. Daarnaast is het via internet nu mogelijk om onafhankelijk internationaal te operen. Dat was voor 2000 niet mogelijk, omdat alles per telefoon en brief afgesproken moest worden. De negatieve berichtgeving over dalende markt komt vanuit de platenlabelbranche, maar de artiest verdient aan royalties ±8% van dat bedrag. Tel daar het bovenstaande verhaal bij op en je komt er al snel op uit dat 2013 voor de artiest lucratiever is dan 1995. Niet voor de 5% Mariah Careys, wel voor de kleinere artiesten.
De bovenlaag kalft mogelijk af. Voor de midden- en onderlaag maakt het geen barst uit of is 2013 beter dan vroeger, zie hierboven i.v.m. communicatievoordelen anno nu.
Voor de journalistiek is het inderdaad mogelijk een ander verhaal. Maar om dat nu als norm te stellen voor een algemene creatieve sector is wat krap. Hoe zit het bijvoorbeeld met design-cultuur? App-ontwikkelaars? Mode? Uitvinders van gebruiksvoorwerpen? Die segmenten blijft totaal onbenoemd in het artikel. Gaat het daar ook slecht mee? En hoe slecht dan t.o.v. 1995?
Ik lees geen realiteit (feiten en getallen) in je reactie.
Enkel doemdenkerij :)
Als we het over creativiteit hebben lijkt het schrijven en opnemen van muziek me creatiever (en veel belangrijker) dan het uitvoeren. Die boom in het live spelen zie ik ook niet zo. Subsidies die wegvallen, podia die worden opgedoekt; zo'n vrolijke boel is het in die muziek niet. De gages voor live spelen (los van de festivals) waren in vergelijking met andere eerbare beroepen al grappenmakerij.
Wordt er tegenwoordig echt meer omgezet in live (en door muzikanten verdiend) dan 20 jaar terug? Welk rapport kan ik daar op naslaan?
De enige trend die past bij het beeld dat je schetst is de opkomst van dj's. Die trekken veel publiek en kunnen (de toplaag) hun brood goed smeren. Maar met alle respect...
Wat schrijvers betreft: ik beweer niet dat elke schrijver puur van zijn boeken kan leven. Vele journalisten (broodschrijvers) zien de lange baan (het boek) als een artistieke outlet, die best wat minder mag verdienen. Ik zie verschraling ook niet alleen als iets financieels, ik vind het maatschappelijk een groter probleem dat over de hele linie culturele informatie afkalft, wordt verplat, of domweg geschrapt. Er is natuurlijk wel een dwarsverband. Waar het geld wegtrekt vertrekt ook veel talent.
Cultuur en doortimmerde (niet snelle) informatie raken in de knel. Je ziet het aan zaken als dat Radio 1 minder nieuws en meer muziek brengt en dat een cultureel programma als De Avonden naar de nacht wordt verschoven. Als je oplet zie je de voorbeelden overal.
Het zijn symptomen van een maatschappij die steeds verder vereconomiseert. De technologie faciliteert en versnelt dat proces. Het idee dat de vraag (prijs/gemak) van consumenten per definitie zaligmakend is, is een van de grootste misvattingen van deze tijd. Sommige verrijkende zaken zijn niet gemakkelijk en vergen een klein beetje moeite, maar de pay-off is ernaar. Dat idee raken we kwijt. Is immers elitair. Anti-intellectualisme (zie Rutte) ligt tegenwoordig veel lekkerder.
Dit is een beweging die op langere termijn ergens naartoe gaat. Nu een stap terug zetten en kijken of we eigenlijk naar dat punt op de horizon willen is geen doemdenkerij maar verstandig. Het probleem zit hem juist in al die mensen die (soms enthousiast) meedeinen op de golven en verder geen vragen stellen. Helaas deint de politieke kaste (volgers van de vermeende publieke opinies; in feite ook vraagvervullers, geen leiders) rustig mee.
Wie durft er nog te opereren vanuit een lange termijn visie die niet smaakt naar suikergoed?
Ik werkte voor 2006 in de stripboekenbranche en was tevens muzikant. Dezelfde onderbetaalde ellende als waar jij nu kennelijk in zit, omdat het hoofdinkomen (journalistiek en in mijn geval vormgeving in de stripbranche) slinkende markten zijn. Bij de strips is die slinking al begin jaren '90 ingezet. Voor de tekenaars is er echter rond 1998 wel e.e.a. veranderd door de komst van werkbeurzen voor graphic novels. Een verbetering na '98 dus dan ervoor, waarin het voor de auteur onmogelijk was om met een literaire Nederlandse strip geld te verdienen.
De reden dat mijn grafische werk zo slecht liep, was omdat de uitgevers vanaf 1995 10 jaar lang om de zoveel tijd hun uitgavenstroom plat moesten leggen tot er weer geld loskwam uit voorraadslinking. Een oneindig traject waardoor ik als vormgever vaak tijdelijk zonder werk zat. Gelukkig heb ik dat achter me gelaten en werk ik nu als instrumentenbouwer. Maar ik wil met deze anekdote aangeven dat ik zeer bekend ben met crisis en de financiële ellende van slinkende markten. Zenuwslopend als het je niet lukt om daar op tijd uit te stappen. Mijn crisis zat alleen in de periode 2000-2006, i.t.t. de rest van Nederland die toen in de lift zat.
Dat opnemen en schrijven van muziek creatiever is dan uitvoeren is een subjectieve interpretatie. Dat is zoiets zeggen als dat de tekstschrijver belangrijker is dan de acteur. Poneer die stelling eens op een acteeropleiding zou ik zeggen. Daarnaast vind ik mijn eigen muziek bijvoorbeeld opgenomen weinig boeiend, omdat zang ontbreekt en vooral een live-happening vanwege zijn verschijningsvorm (ik drum o.a. op 20 meter lange snaren). Kwestie van interpretatie dus en vooral een reden om eens na te denken waarom je opgenomen muziek creatiever vindt dat presentatie. Misschien ligt daar je valkuil, omdat opgenomen muziek in financieel opzicht vrijwel waardeloos is geworden. Vervelend, maar dat is de realiteit.
Er wordt tegenwoordig meer omgezet in live-muziek. De gages die Primavera en ATP geven zijn ongezien bijvoorbeeld. Er is een explosie aan festivals t.o.v. voor 2000. Ik heb daar geen rapport over, maar mijn geheugen kan geen Into The Great Wide Open, Best Kept Secret, LeGuessWho, Incubate, State-X, Crossing Border, Motel Mozaïque, STRP, De Affaire of Eurosonic opsommen uit de jaren '80 en '90. Ik kom niet verder dan Paradiso's Tegentonen zo uit mijn hoofd. Maar als jij een lijstje van verdwenen festivals weet, hoor ik het graag. En dat is enkel Nederland. De trend is in heel Europe ontstaan ± een paar jaar na ATP en Primavera.
De DJ cultuur is al gaande vanaf begin jaren '90 en toen verdienden ze al veel geld. Andere business en ze hadden het voordeel dat de computer hun instrument was en gigantische evolueerde. In een groeimarkt verdien je makkelijker geld. Dat is hun geluk geweest. De gitarist staat nog steeds te klooien op een apparaat dat in 1960 al zo goed als uitontwikkeld was. Je moet wel erg star zijn om te geloven dat daar nog iets creatiefs uit te halen valt. Dat is enkel Sonic Youth gelukt, omdat ze slim genoeg waren om die apparaten om te bouwen. Op een andere manier was het niet mogelijk om er iets unieks mee te doen. Nirvana werd groot door het unieke zangtalent, niet door de gitaar. Waarmee ik niet wil zeggen dat je geen leuke muziek kunt maken op gitaar. Het is alleen niet zo heel creatief anno 2013 en doorgaans scoor je in zo'n geval enkel nog met commerciele derivaten. De onderzoekende artiest verdient ook niets als die met olieverf aan de gang gaat. Photoshop levert meer op tegenwoordig. M.a.w. je werkt dus met een verouderd medium en dat resulteert in armoe, tenzij je entertainment maakt i.p.v. kunst.
De indie-markt is sterk geprofessionaliseerd t.o.v. de jaren 80/90. Lees Our Band Could Be Your Live en je ziet dat er geen infrastructuur was in die tijd voor onafhankelijke muziek. Pitchfork heeft daarin een enorme impact voor de VS indie-markt en bepaalt nu de norm wat hot is, niet EMI, SONY of Rolling Stone.
'Waar het geld wegtrekt, vertrekt ook het talent.'
Daar ben ik het volkomen mee eens. Voordat ik vormgever was, publiceerde ik 2 stripboeken en ontving voor nummer 2 een prijs. Ik verkocht ± 800 exemplaren, wat in de literaire stripniche destijds ± 2x zoveel was als andere titels. Een succes dus, maar het leverde me een paar duizend gulden op voor een jaar werk. Daar raakte ik gedesillusioneerd door, een paar jaar later idem dito met musiceren in Zoppo. Het zorgde ervoor dat mijn focus verschoof naar andere vormen en ik kwam uit op instrumentenbouw wat wel lucratief bleek te zijn. Ik heb geluk gehad. Maar of het geluk is, betwijfel ik ergens. Het was mijn derde autonoom artistieke carrière. Als ook die was gestrand zat ik nu waarschijnlijk op carrière nummer vier.
VPRO Radio verschraalt. Dat ben ik met je eens. Daarentegen is er tegenwoordig YouTube/Spotify wat het nut van uitgezonden muziek doet afnemen. Je hoeft niet langer naar de radio te luisteren om goede muziek te ontdekken, dat kun je tegenwoordig prima zelfstandig op internet. Vroeger was dat anders. Dan hoorde je iets op de radio en probeerde je vervolgens dat te kopen in een winkel. Die tijd is godzijdank voorbij.
Jij noemt vereconomiseren. Zaken veranderen, dat klopt, maar algemeen stellen dat het vereconomiseerd is eenzijdig. YouTube en Spotify zijn juist tegengestelde tendensen. Het is allemaal gratis. Als ik voor Napster en Pirate Bay moet kiezen of voor Free Record Shop en Universal, kies ik qua sympathie voor het eerste. Volgens mij zijn FRS en Universal juist boegbeelden van een verziekte vereconomisering van een artistiek medium.
De politiek verwijten is denk ik niet een oplossing. Politici zijn nu eenmaal bepaalde menstypen die zich interesseren voor economie, landsbelang, welzijn, welvaart, geld, macht, vul het zelf maar in. Het ligt niet in hun aard om stripboeken, muziekinstrumenten of popmuziek tot hun levensprioriteit te verheffen; dan waren ze immers wel artiest of journalist geworden. Je kunt menstypen niet veranderen. Het is wrang dat dat samenschoolt, maar ja, op het voetbalveld worden ook meer homo-grappen gemaakt dan op poëzie-avonden. Verschillende mensen zoeken verschillende bezigheidsvelden. Je kunt een persoon uit een ander bezigheidsveld enkel zo geduldig mogelijk inlichten dat er meer is dan voetbal of geld, maar niet afdwingen dat je gelijk hebt met je gitaar. Dat afdwingen werkt mijns inziens beter met goed resultaat dan met geklaag.
'Wie durft er nog te opereren vanuit een lange termijn visie die niet smaakt naar suikergoed?'
Ik durf te stellen dat ik me niet bezighoudt met suikergoed, jij net zo min:)