Een maand geleden postte ik
dit stuk van
Yuri Landman, gericht aan het
Fonds Podiumkunsten.
Die reageerden, maar zo gemakkelijk komen ze niet van Yuri af ;-)
Hoi [...],
Dank je voor je
zeer uitgebreide reactie. Zaken worden mij steeds helderder :)
Er zit een aantal punten die ik vreemd/onjuist vind en soms helaas in mijn nadeel zijn. Dat laatste is uiteraard subjectief, maar ik wil benadrukken dat dit niet mijn individuele situatie is, maar algemeen bij de niche van moeilijkere, artistieke popmuziek, zoals eerder gespecificeerd in andere mails en
de EHPO-artikelen.
1200 subsiabele optredens
Het getal ± 1200 subsiabele optredens is een zogenaamde cirkelredenatie en geen conclusie die kan worden aangedragen als goed (of slecht) beleid. Het is de eenvoudige uitkomst van 600k uitgeven conform de gage-richtlijnen zoals door jullie opgesteld. Simpel gezegd: als je de gage-getallen halveert heb je ineens 2400 subsiabele optredens.
Het woord ‘subsiabel’ is voor mij enigzins onduidelijk. Is subsiabel:
- Een optreden dat in principe in aanmerking komt voor een subsidie (bij te weinig bezoekers)?
Of:
- Een optreden waarover deels daadwerkelijk een subsidie is verschaft?
Als ik reken kom ik uit op het eerste. Er wordt namelijk een gemiddeld bezoekersaantal genoemd van ± 200. Ik kan geen rekenmodel opstellen waarbij je met 200 bezoekers nog steeds verlies draait en aanspraak maakt op subsidie. Mocht ik ongelijk hebben in die aanname, kun jij dan een voorbeeld geven met 200 bezoekers tegenover, entree X en gages Y en Z, waaruit een subsidie rolt?
Ik heb de indruk dat die 1200 een totaalaantal betreft waarvan maar een deel subsidie ontvangt vanwege te weinig bezoekers. Als dat het geval is gaat mijn 2400 getal niet op, maar kom ik tot een andere conclusie. De 20 mensen die ik vaak benoem gaan over dat soort optredens in de kleinstedelijke popzalen. Daily Bread in De Pul, Hospital Bombers in de Escape (2 mensen en ik als 3e op de gastenlijst). Doe maar eens navraag bij wat artistiekere bands en hun ervaringen in de provinciezalen. Iedereen lacht mee om het bezoekersaantal en dat ze desondanks €400-500 ontvangen, terwijl je in een volle Tivoli de Helling max. €150 krijgt. Dat is een merkwaardige paradox en die wordt m.i. veroorzaakt door de subsidie-structuur die niet goed inspeelt op de marktonderdrukking op voorprogs bij de grote zalen. De Helling is een
SRP-podium en kan niet eens gebruik maken van deze subsidie, maar zelfde verhalen gelden voor EKKO en Rotown.
Afgezien van de 1200 subsiabele optredens zijn er dus gelijktijdig x000 ongesubsidieerde vooroptredens waarbij de richtlijn van het FPK ontweken wordt, omdat er geen gebruik gemaakt van kan worden. Het is voor de zaal goedkoper om onder te bieden, omdat er toch geen subsidie op de NL-band zit. Het goedbedoelde rekenmodel schiet zijn doel voorbij als je uitgaat van een minimumgage ter prijsprotectie.
Verdeelsleutel van de FPK regelgeving
Afgerond 1/5e van de optreden in combi met een buitenlandse act ontving subsidie tegenover 4/5e strikt NL bands. Dat is allerminst een gelijke balans van hoe het geld verdeeld wordt. Met het oog op internationaliseringsmogelijkheden is het zelfs een slecht resultaat te noemen.
EKKO en OCCII lopen inderdaad voorop en doen mijns inziens zeer goed werk voor het profiel bands waarvoor ik deze kwestie aandraag.
Ik denk dat jullie huidige regelgeving prima werkt voor de Hollandse avonden. En daar is
an sich niets mis mee: ook voor Kraantje Pappie en Mr. Polska moet er ruimte zijn in de wereld. Het is dus ook niet mijn intentie om een revolutie te veroorzaken, maar ben voor een nivellering zodat ook onze groep artiesten een rechtvaardige behandeling krijgt. Daar is nu geen sprake van. Artistieke bands spelen in de kraakscene en 0-150 voorprogrammas, niet in de kleinstedelijke zalen. Een verandering in kolom 2 of een aparte regeling voor voorprogramma's in grote zalen kan dat probleem oplossen.
Wel wil ik nog een euvel aankaarten over kolom 1 dat onderbelicht en onzichtbaar is. Ik sprak met de programmeur van De Groene Engel en die vertelde me dat het is toegestaan om de mimimum-gage van 2, 3 en 4 bands ongelijk te verdelen. Met andere woorden als Peter Pan Speedrock (ik noem maar wat) in de Groene Engel speelt, kan de verdeelsleutel zo zijn dat PPS €850 krijgt en de drie voorprogrogramma's €50. Ik zeg niet dat specifiek die band dat krijgt, maar duidelijk is dat er raar gedraaid wordt met getallen. De €1000 subsidie wordt niet gelijk onder 4 acts verdeeld, ook niet als er maar 20 man publiek komt. Merkwaardig, want wat rechtvaardigt een hogere gage voor de hoofdact, als, conform jullie rekenmethode, blijkt dat die hoofdact geen massale publiekstrekker is? Er kan namelijk enkel subsidie verstrekt worden bij een te laag bezoekersaantal en wanneer de zaal verlies draait.
Randstad vs. grootstedelijk
Er is mogelijk iets aan verwarring ontstaan over het begrip Randstad. Ik bedoelde grootstedelijk. Gouda, Zaandam en Alphen a/d Rijn is ook Randstad, maar sluit niet aan bij ons profiel, omdat het geen steden zijn met een serieuze muziekscene. Een artistiek rijpe muziekscene is vaak gekoppeld aan steden waar zich universiteiten en kunstacademies bevinden.
Grote podia
Je benoemt de
SRP-podia. Ik had al begrepen dat dat een andere groep was. Je geeft vervolgens aan dat het aanvullende regelgeving voor popmuziek zou leiden tot een ongelijke behandeling t.o.v. theaterzalen. Ik ben dat volledig met je eens. Echter, ook hier is een soort merkwaardige cirkelredenatie of
catch 22 gaande.
Wie besluit dat Paradiso, Tivoli, Melkweg etc. SRP-podia worden? Volgens mij doet het FPK dat. Vervolgens blijkt dat door de algemene richtlijnen die gelden voor SRP-podia dat er een 0-150 euro voorprogramma-probleem gaande is. Dat is niet zo in de theaterwereld. Het is onlogisch om Tivoli De Helling gelijk te trekken met theaters. Het is logischer om die zaal gelijk te trekken met EKKO. Extrapolerend is het ook logischer om het popbeleid gelijk te trekken met Tivoli Oudegracht, de Melkweg, Doornroosje en die uit die SRP te halen maar te promoveren tot een autonome groep Kernpodia I. De huidige kernpodia kun je dan vervolgens indelen in kernpodia II, III en IV. Nu ontbreekt de kroon op het systeem, omdat die even uitgeleend is aan een samengezochte groep.
Subsidie vanwege onredelijke prijsonderdrukking
Ik wil nog iets dieper ingaan op de onrechtvaardige behandeling van NL-bands die in combinatie-avonden spelen.
Een voorprogramma-onderhandeling is simpelweg niet mogelijk. Ik werk met
Alles Los Agency en ben geen amateur in onderhandelen en weet goed hoe je zaken moet beklinken. Het is bij voorprogramma’onderhandelingen’ een veel te laag gage-aanbod slikken of wegwezen. Ik streef een marktprotectie na voor voorprogramma's vanuit het subsidiefonds, omdat voorprogramma's de sluitpost zijn in de onderhandeling tussen zaalprogrammeur en de boeker van het hoofdact. Die boeker bepaalt of €50-150 fooi voor het voorprogramma wel of niet in orde is, de zaalprogrammeur heeft dat te slikken, de NL-band is daarin altijd het slachtoffer. Dat vind ik een oneerlijke situatie waar het FPK wel degelijk met een strikter regelgeving in kan bijsturen. Zowel de zaalprogrammeurs als de NL-bands zijn daar voor, de boeker van de buitenlandse act uiteraard niet.
Mijns insziens is het juist de taak van een subsidiefonds om bij te springen daar waar door marktwerking onredelijke prijsonderdrukking ontstaat.
Nut van een voorprogramma-subsidie
Erik van Eerdenburg [directeur Lowlands] gaf eind april een
zinnig interview voor nu.nl. Hij bepleit ook het internationaliseren van NL bands. Mijns inziens maak je als fonds ook goede sier als je hierin goede resultaten behaalt. Het is dus in ieders belang om dit zo goed mogelijk aan te pakken.
Ik gaf in
het 'paradox'-artikel het ideaalvoorbeeld van The Ex & Sonic Youth in 1991 in een uitverkocht Tivoli. Dat lijkt mij de allerbeste investering indien bands willen internationaliseren. De bands, de tourmanagers, de boekers zien en ontmoeten elkaar. Dat er publiek in de zaal staat is winst, maar het gaat ook vooral om de netwerkfunctie die het spelen in een voorprogramma biedt. Dat moet niet onderschat worden. Deze branche draait, naast een goed product maken, om gunnen en de juiste vriendjes maken die ook in jouw product geloven. Ik denk dat daar bij niemand twijfel over bestaat.
Mijn voorkeur voor de beter betaalde voorprogramma-avonden is daarop deels gebaseerd. Dat moet beschouwd worden als een investeringssubsidie.
Ik begrijp dat het vanuit het denken in investeringssubsidies voor jullie (en/of de zalen) even een mindtwister is en niet 1-op-1 in lijn ligt met jullie idee over spreiding en diversiteit. Volgens mij moet het ook eerder gelijk getrokken worden in filosofie met jullie export-beleid, niet zozeer als dekking van risicovolle optredens.
Internationalisatie
Mogelijk ligt daar de crux van wat ik moeilijk vind aan het NL-systeem. De brug van 150 naar pakweg 750 man publiek is er niet voor het artistieke segment. Dat is één ding, maar veel belangrijker is het nog dat er geen brug is die internationaliseren ondersteunt.
Wat er in NL gebeurt is 10-20 bands naar
SxSW of
CMJ sturen en dan staan ze daar op een leeg pleintje met een gehuurde biertap voor 20 andere Nederlanders die na ze moeten optreden. Ik was in 2009 met The Moi Non Plus in SxSW, waar dit zo plaatsvond en ik hoor van iedere band dat het elk jaar zo gaat in Austin en op CMJ in NYC.
Uiteraard is het goed dat zulke dingen worden geprobeerd. Daar worden fouten gemaakt, maar dat is inherent aan investeren.
No offense op dat gebied, maar ik wil aangeven dat het mogelijk efficiënter kan.
Exportsubsidie
De exportsubsidie is heel mooi en ik maakte er in 2012 voor mijn US-trip dankbaar gebruik van. Wel twijfel ik of je een exportsubsidie moet schenken aan bands die in nabije buurlanden touren. Wat is nu €1000 gedeeld door 4 bandleden? Hoe serieus ben je als band als je niet €250 p.p. zelf op kunt hoesten? Een kritische vraag, maar ik denk dat het goed is om die te stellen. Er mag best uitgegaan worden van een gezonde vorm van zelfredzaamheid (zal de VVD waarderen!) en enkel onoverbrugbare projecten moeten ondersteund worden.
Ik hoorde een vreemd bericht over Direct & Organisms en nog twee bands die vanuit de gemeente Den Haag €50 te spenderen kregen voor een tourbus, hotel, etc. voor het
Reeperbahn Festival 2012. Een bak geld waar ik van achterover sla. Dat is geen FPK geld uiteraard, maar gelijktijdig benoemde Willem Heijmans van Antillectual in een van zijn comments
onder zijn artikel dat er bepaalde bands zijn die een Nightliner inzetten, omdat hotelkosten niet vergoed worden, maar vervoer wel. Een busje en hotels of slapen bij kennissen is echter stukken goedkoper dan een Nightliner. Ook vraag ik me af of bands die überhaupt in Nightliners touren nog wel subsidie moeten ontvangen. Mijns inziens niet. Er mag best een bovenlimiet liggen bij bijvoorbeeld €10k of voor mijn part €20k omzet per tour. Daarboven moet je het zoveel mogelijk zelf rond zien te krijgen. Ik zit niet goed in deze materie, dus mogelijk maak ik aannamefouten.
Mijn idee van subsidie inzetten op voorprogramma’s is:
- Stukken goedkoper dan het hele exportverhaal,
- Meer bands kunnen meedraaien in die poule
- Niet enkel voor slechts een klein clubje uitverkorenen.
Volg je mijn filosofie?
België
Er is een groot verschil tussen de Vlaamse en Nederlandse muziekcultuur. Nederland heeft kernpodia, Vlaanderen heeft zg. kunstencentra. Naast een wezenlijk verschil in het muziekeducatie-systeem, denk ik dat dit de oorzaak is waarom de Belgische dEUS-school zo enorm artistiek alsook succesvol is. En niet enkel in België zelf, maar vooral ook internationaal. dEUS, Evil Superstars, Kiss My Jazz, Millionaire, Mintskov Luna, Vive la Fête en recent Balthazar. De lijst is groot. [Daar zetten wij Nederlandse dj's als enorm exportproduct tegenover, Yuri.]
Ik vermoed dat dat komt, omdat kunstencentra meer inzetten op parallelle programmering van podiumkunsten in al zijn verschijningsvormen. Dans, toneel, muziek, alles in één gebouw. Hierdoor zijn kruisbestuivingen makkelijker, hi-art ontmoet low-art. Artistieke bands bevinden zich in een gunstiger milieu. Ze kunnen concessieloos blijven tegenover commerciële uitverkoop, maar gelijktijdig kunnen ze zich internationaal zakelijk beter ontplooien door een zo sterk mogelijke culturele autonome identiteit te ontwikkelen.
In Nederland is dat clubje heel klein:
The Ex,
De Kift,
Knalpot,
Zea, ik en vroeger
Feverdream. Meer ken ik er niet die internationaal touren in mijn niche en we zijn vele malen kleiner dan de Belgische school.
Overige subsidiemogelijkheden
Je benoemt terecht de overige regelingen. Ik ben op de hoogte dat dit niet het enige is wat jullie doen op het gebied van popmuziek. Het is enkel het gat waarop ik vastloop met
Bismuth en waarvan ik denk dat het slimmer in elkaar gestoken kan worden en wil graag op zoek gaan naar oplossingen daarin.
De exportsubsidie is een fantastisch orgaan. Ik ben zelf erg van de zelfredzaamheid en betaal Europa uit eigen zak. Bij hoge uitzondering, als ik mijn zaken niet gedekt krijg voor bijvoorbeeld hoge reiskosten, doe ik een aanvraag. In mijn geval is dat enkel als ik buiten Europa reis en de organisatie elders niet in staat is om mijn ticket te vergoeden. Tot nu toe is dat slechts 1x gebeurd in de 7 jaar dat ik professioneel actief ben. Ik vind het belangrijk om dat aan te geven, want ik ben allerminst het type subsidiezoeker waar de PVV en VVD een hekel aan hebben. Ik vind dat in een rijk land als NL er een subsidiestructuur moet zijn voor te marginale niches. Mijn internationale werk valt daar gelukkig niet in, de optredens met Bismuth en van bevriende bands wel. Ik kreeg van jullie het advies om eens in die mogelijkheden te duiken. Dat zal ik echter niet snel doen, omdat ik dat een omgekeerde volgorde vind.
Productiehuis Oost-Nederland (Kyteman, Klassiek Raggen, etc.) schrijven plannen op subsidie-mogelijkheden. Dat is hun werkstijl. Ik beraam plannen autonoom en mocht het te marginal in opbrengst zijn, klop ik aan, maar pas in tweede en laatste instantie als het werk al gedaan is. Ik begrijp dat je er dan vaak naast fietst, maar ik vind dat een gezonder intrinsiek motief.
Dank voor je bijdrage weer, Yuri.
