Perfect Piano Klassiek (according to @erwinwijman)

Klassiek. Opeens ben je er klaar voor. Of niet, natuurlijk. Toch even luisteren voor de zekerheid. Veelal geassocieerd met de zondagochtend, maar ik durf te wedden dat je treinreis op dinsdagochtend er óók interessanter van wordt. Schrijver, journalist, liefhebber en kenner Erwin Wijman is even onze Tijl Beckand. Hij laat je luisteren en lezen. Want ook zijn bijsluiter is verplichte kost, hij stipt net even de dingen aan waar je op moet letten. Handig.

HIERRR de lijst in Spotify,
HIERRR de download.

Enjoy!

'Of ik een Perfect Klassiek kan maken, vraagt Wilbert. Eh, ja graag, tuurlijk, maar het is onbegonnen werk, simpelweg omdat de klassieke muziek een mer à boire is. Temeer omdat een beetje muziek ook steeds weer door andere orkesten en uitvoerenden en dirigenten opnieuw wordt uitgevoerd en op plaat vastgelegd. Soms met kleine verschillen, vaker met belangrijk andere aanpak, nadrukken of tempi: wil je Schubert-liederen van Fischer-Dieskau of van Quasthof, wil je Richard Strauss’ Letzte Lieder van Elisabeth Schwarzkopf horen of van Jessey Norman, houd je meer van Chopin-études van Pogorelic, Perahia of Pollini of wil je een Mahler-symfonie van Bernstein of van Haitink - of van Chailly? Soms is de uitvoering zelfs baanbrekend anders, zoals de Matthëus-passie van Bach, waar je kunt kiezen uit sneltreinvaart of slaktempo, authentieke instrumenten of eigentijdse orkestbezetting. En ga maar door.

Nou ja, lang verhaal kort: je moet je beperken. Tot piano, dacht ik, ik begin met piano. De piano is uitgevonden rond 1700 en luidde in feite de (westerse) klassieke muziek zoals wij die nu kennen in.

Perfect Piano (klinkt als een songtitel van Damien Rice). Maar dan nog: hoeveel pianomuziek is er niet geschreven? Ook een zee om in te verdrinken. En doen we dan met zang of alleen instrumentaal? Geen gezeur, alle piano, ook liederen begeleid door piano. We beginnen dik 200 jaar geleden:

1. Mozart, Rondo #1 In D, K 485, door Vladimr Horowitz.
De legende Horowitz. Hij nam dit stuk op net voor zijn dood in 1989, net na zijn tweede comeback als concertpianist. Mozart schreef het stuk in 1786 (label: Deutsche Grammophon).

2. Gioacchino Rossini, 'L’ame délaissée'
Liedje uit 1844, en kijk naar Midnight in Paris van Woody Allen voor de sfeer op de soirées die de dan in Parijs neergestreken Italiaan Rossini hield in de belle epoque. Cecilia Bartoli, de Italiaanse mezzo-sopraan die Rossini (en later Gluck, Salieri en Vivaldi) afstofte, zingt en Charles Spencer begeleidt op piano. Nou, probeer het maar eens droog te houden bij Charles en Cecilia (Decca).

3. Schubert-liederen begeleid door alleen piano. Wie krijgt daar geen genoeg van? Met recht klassiekers. Hier twee liederen van grootmeester Dietrich Fischer-Dieskau begeleid door Gerald Moore op piano. Der Musensohn op 3…

4. Schubert zette een hoop teksten van Goethe op muziek, en mijn favoriet is Gretchen Am Spinnrade, hier in de versie van Elisabeth Schwarzkopf met Edwin Fischer op piano. Je hebt nog nooit een spinnewiel zo mooi horen spinnen als hier (EMI).

5. … en Die Forelle op 5. Die forel, die hoor je gewoon spartelen en door het water schieten op het klavier van Moore.

6. En nog een keer Franz Schuberts Der Musensohn (ook tekst van Goethe) target="_blank", maar dan gezongen door Elisabeth Schwarzkopf, begeleid door Edwin Fischer. Even om te horen hoe uitvoeringen van een en dezelfde klassieker kunnen verschillen (EMI).

7. Chopin’s allermooiste stuk, als je dat al kunt kiezen, vind ik zijn Nocturne nr 16 in Es gr. t. Op. 55 no. 2. Hier in een uitvoering van Ivo Pogorelich, de eigenzinnige, ravissante en Kroatische pianist met Brad Pitt-looks, die in oktober na lange tijd weer eens optrad in Nederland (in Groningen). Voor de liefhebbers van het klassieke genre: de lang aangehouden eerste noot (ik dacht B) kreeg zo’n 175 jaar later een prachtige echo in de eerste aanslag van Runaway, het prijsnummer van het onvolprezen My Beautiful Dark Twisted Fantasy van Kanye West.

8. Nog een prachtige Étude…
9. … en een Prélude van Frederic Chopin, ook gespeeld door een mooie jonge Pogorelich in 1980, in Warschau (Vivace).

10. Mozart, Chopin, Schubert… Als je het over piano hebt kun je niet zonder Liszt, en dit Ständchen, een transcriptie door pianogenie Liszt van een liedje uit de Schubert-cyclus Schwanengesang, is ook te mooi om niet op te nemen hier. U voorgespeeld door Vladimr Horowitz (Deutsche Grammophon).

11. Pianoconcerten van Prokofjev. Tja, alle vijf zou ik hier moeten kunnen willen laten horen. Selectie geboden, dus dan de drie eerste stukken van zijn Vijfde Pianoconcert (op. 55) uit 1932, uitgevoerd door het Poolse Nationale Radio Symfonieorkest o.l.v. Antoni Wit met de Zuid-Koreaan Kun Woo Paik op piano (Naxos). Op 11 Allegro con brio.

12. Moderato ben accentuato
13. Toccata: Allegro con fuoco.
14. Nu vuurwerk – vooral in het derde en laatste deel van Scaramouche, suite voor twee piano’s, Op. 165C, van Darius Milhaud. Uit 1937. Gespeeld door de ook nog eens (welja) beeldschone Franse zusjes Katia & Marielle Labèque. Deel 1 heet Vif.

15. deel 2 Modéré
16. deel 3 Brazileira (Philips).
17. Francis Poulenc schreef een overdonderend Concert voor twee piano’s maar dat is iets te lang voor hier, daarom zijn ook schitterende Sonata voor 1 piano en vier handen, en dat zijn in deze uitvoering de quatre mains van Katia en Marielle Labèque. 1. Prélude.

18. deel 2 Rustique en…
19. deel 3 Final (très vite). (Philips)

20. Kōsaku Yamada (1886-1965) was een van de eerste Japanse componisten die westerse muziek en instrumentatie in Europa (Berlijn) studeerden, en in de VS, en ik ontdekte hem via de Japanse countertenor Yoshikazu Mera. Natsuko Uchiyama begeleidt hem op piano in het meeslepende en sprookjesachtige Akatombo (Red Dragon Fly). Alsof je naar Schubert luistert… (BIS)

21. Heb lang getwijfeld, toch gedaan: Keith Jarrett, met deel 4, het kortste, uit zijn The Köln Concert uit 1975. Kijk op YouTube of Spotify of wherever voor deel 1, ook a must hear (ECM).

22. Composition for Two Pianos van de Amerikaanse hedendaagse componist Jeffrey Brooks, die hoorbaar beïnvloed is door Louis Andriessen, de grootste nog levende Nederlandse componist (en laat dat nog levende er maar af). Brooks is lid van The Bang on a Can All-Stars, moderne-muziekcollectief uit New York, die halverwege jaren negentig (van de 20ste eeuw) memorabele optredens gaven in Paradiso (en nog steeds/tegenwoordig in Muziekgebouw aan ’t IJ). Het stuk wordt gespeeld door het fameuze (beste) Nederlandse pianoduo Gerard Bouwhuis en Cees van Zeeland (CRi).

23. Loud (ending) van de Britse minimalist Graham Fitkin (1963). Ingewikkeld maar prachtig funky en jazzy stuk voor zes piano’s uit 1989. Fitkin is ook weer beïnvloed door Louis Andriessen en oudjes als Stravinsky en Webern, en heel hoorbaar in dit stuk Steve Reich én Keith Jarrett. Gespeeld door Piano Circus, een zestal pianisten die het ensemble oprichtten in 1989 om het stuk Six Pianos van Steve Reich uit te voeren (Argo).

Tot slot: excuses dat ik niks van Bach (luister zelf zeker Das Wohltemperierte Klavier), Beethoven (de pianoconcerten! de Mondscheinsonate, ach), Rachmaninov (4 ongelooflijk mooie pianoconcerten) en Simeon ten Holt (Canto Ostinato) heb opgenomen. Bedenk daarbij dat Canto Ostinato alleen al een avond vult.' - Erwin Wijman, 6 november 2012

Tweet