Gisteren deed ik een oproep voor een nieuwe serie waarin EHPO-lezers en -bezoekers klassieke gitaarsounds ontrafelen. Wat heb ik daarvoor nodig? Een YouTube-clip met dé kenmerkende hit/sound, links naar de gebruikte gitaar, versterker(s), pedaal/effect(en) en liefst een korte anekdote hoe-het-allemaal-zo-gekomen-is. Dit alles mail je naar niels@ehpo.net.
Zelf suggereerde ik met Satisfaction, Mr. Tambourine Man of Theme From Shaft te beginnen. Wie ontrafelt die 3 klassiekers? Danny van Schendel was eigenwijs en trapte af met U2's Where The Streets Have No Name. En hij heeft de smaak te pakken, dus gaat door met Dire Straits' Sultans of Swing.
Danny: 'Toen de debuutsingle van Dire Straits ten tijde van de punk uitkwam, was het gitaargeluid van Mark Knopfler een frisse wind tussen alle rammelende gitaren. Het cleane, bijna akoestische gitaargeluid, in combinatie met snel fingerpicking was in die tijd ongehoord. Aanvankelijk deed de single helemaal niets, totdat 7 maanden na de eerste release de single werd opgepikt in Amerika. Daarna ging ook de BBC om.
'Sultans of swing' is driemaal in de studio opgenomen. Bovenstaande albumversie, in Nederland de bekendste, is opgenomen in Basing Street Studios in februari/maart 1978. In juli 1977 werd de demo opgenomen in Pathway studios. In dezelfde studio werd in april 1978 een derde versie opgenomen voor een singlerelease met een wat rauwer geluid in o.a. Duitsland en Engeland. In andere landen, zoals voormalig Joegoslavië, werd de albumversie geëdit omdat de duur van 6 minuten te lang was voor radio.
Op de demoversie gebruikt Knopfler een 1961 Rosewood Fender Stratocaster. Het is dezelfde gitaar die zijn grote held Hank B. Marvin van The Shadows bespeelde. Op zowel de demoversie als de latere Pathway-opname gebruikt hij een Fender Vibrolux versterker. Voor de albumversie vervangt hij die voor een Roland Jazz Chorus JC-120 met een 1962 Maple Neck Fender Stratocaster. Tijdens liveversies gebruikte hij in die periode de Maple Neck met een Twin Reverb-versterker.
Het opvallendste verhaal is dat de Maple Neck waarschijnlijk helemaal geen echte Fender was, maar een Japanse imitatie. Gitaarbouwer John Suhr is ervan overtuigd dat de gitaar een 'fake' is, gezien de vele overeenkomsten met Japanse imitaties (zoals Kluson style tuners en de vorm van de body). Vermoedelijk wist Knopfler van niks toen hij de gitaar kocht. De Maple Neck is zowel op het debuutalbum als op opvolger Communique zijn meestgebruikte gitaar en daarmee bepalend voor de sound van Dire Straits op die eerste 2 albums.
Vanaf 1980 gebruikt Knopfler voor de opnames van Making Movies en op het podium voor 'Sultans of Swing' een 1980 Schecter Dream Machine Red (o.a. te zien in de live registratie aLCHEMY). In 1987 bouwde Pensa-Suhr een custom gitaar, de MK1 waarop Knopfler de beste liveversie tijdens het Nelson Mandela Tribute Concert speelde. Tegenwoordig speelt hij het nummer weer live op een Fender Stratocaster. Het is zijn eigen 'signature gitaar', officieel heet-ie dan ook de Fender Mark Knopfler Signature Stratocaster SE0000. Sinds 2003 speelt hij hiermee 'Sultans of Swing'.
Al met al was 'Sultans of Swing' een geweldig visitekaartje voor de zeer herkenbare sound van de band. Tegenwoordig wordt Dire Straits vooral gezien als een gezapige band voor pijprokende mannen, maar dit nummer heeft tot op de dag van vandaag een van de meest herkenbare gitaarriffs van de classic rock.'
En daar is geen woord aan gelogen, Danny. In deel 3 van deze serie komt (snaar-)instrumentbouwer Yuri Landman aan het woord.
Hoe je als muzikant in een razendsnel veranderende muziekindustrie je eigen boontjes dopt. Niels Aalberts deelt zijn ervaringen, tips, trucs & adviezen, nodigt anderen uit dat ook te doen en vermijdt iedere schijn van objectiviteit. Daarvoor ga je maar naar www.ehpo.net. Daar lees je ook waar Niels al die praatjes over muziek, internet, social media, marketing, management, uitgeven en ondernemen vandaan haalt.
7 opmerkingen:
Sultans of Swing is m.i. vooral beroemd vanwege de melodieuze solo, met gebroken akkoorden i.p.v. de standaard bluesladders (van bijvoorbeeld Clapton). Eagles - Hotel California heeft dat ook, net als Steely Dan - Kid Charlemagne, die nog wat ingewikkelder gebroken akkoorden gebruikt en toch rockt als een tierelier.
En het belangrijkste gegeven over de sound ontbreekt. Sultans of Swing is een vd bekendste tracks waar de 5-way switch van de strat op de uit fase stand staat (2 en 4? Ik ken die bedrading zo 123 niet uit mijn hoofd). Fender maakte aanvankelijk Strats met een 3-weg. Gitaristen begonnen te rommelen met die 3-weg door er een tandenstoker tussen te klemmen, zodat het palletje tussen 2 standen inzat. Daardoor kreeg je de uit fase schakeling, waarbij er 2 elementen gelijktijdig aanstonden. In de latere Strats paste Fender dit systeem aan door er een 5-weg van te maken, tegen zijn eigen voorkeur in. Fender zelf vond het nergens naar klinken.
Wat betreft die 5-standenschakelaar: Leo Fender kon zelf geen gitaar spelen, maar gelukkig luisterde hij meestal wel naar de wensen van muzikanten. :o)
De sound van Mark Knopfler op de eerste twee platen van Dire Straits is overigens nog steeds een voorbeeld voor mij. Helaas zit dat naast in gitaar, versterker en eventuele effecten toch ook altijd voor een groot deel in iemands vingers. Of misschien gelukkig maar, want anders zou iedereen tegenwoordig exact als iemand anders klinken.
Yep, Leo was een uitmuntend ontwerper, geen muzikant, maar wel een estheet die niet vies was van ontkrachting van zijn eigen visie. Hij stond open voor nieuwe ontwikkelingen. Een zeer authentieke bouwer waardoor zijn 'ontwerpfouten' vaak in nieuw geluid resulteerde. Dit is daar een uitstekend vb van.
Op de virtuositeit van Knopfler heb ik geen kritiek. Inderdaad ligt het eidnresultaar, naast de constructie van instrumenten, in de vingers van de speler, maar ook vooral in de hersenen van de speler. Handigheid is slechts 1 factor in het creatieve proces en word vaak benadrukt als popmuziek beoordeelt wordt op 'kwaliteit'. Knopfler begreep dat uit fase ook zijn dienst kan doen in uitzonderingsgevallen. Vingervlugheid oefenen is handig, maar nadenken soms ook Dat vind ik interessanter aan Knopfler dan zijn solo's en uitmuntende slagspel, omdat er legio snelle gitaristen zijn, maar weinig snelle gitaristen die nadenken over wat ze eigenlijk willen bereiken in hun ijdelheid (uniek zijn). Zie ook de post van mij morgen.
Helaas, die 'beste liveversie' is door YouTube verwijderd...
Aangepast, Jeroen. Dat vermaledijde YouTube en die rechten ook...
Kan dit bevestigd worden dat de gitaar van opname effectief een maple Neck was? Amerikaanse bronnen beweren anders nl de rosewood neck.
Een reactie posten