20 april 2012

De platenzaak die mijn leven veranderde (14)

Yaël Vinckx (journalist NRC): 'Komt een man een platenzaak binnen. „Heeft u het nummer I just called to say I love you, voor mijn dochter?” vraagt hij. „Ja”, antwoordt de verkoper. „Mag ik hem dan hebben?” „Nee.” „Waarom niet?” „Omdat het sentimentele rotzooi is”, snauwt de verkoper. „Rot op naar het winkelcentrum!”

Het is een van de grappigste scènes uit de film High Fidelty, over de eigenaar van platenwinkel Championship Vinyl en zijn twee helpers. Acteur Jack Black schittert als brute, snobistische verkoper die zijn klanten behandelt als oud vuil. „Ken je je dochter eigenlijk wel”, roept hij de man die al op weg is naar de uitgang nog achterna.

Championship Vinyl herinnert aan Elpee in Leiden. Op een middag in 1983 liep ik er binnen om de elpee Reggatta de Blanc van The Police te kopen. Na een uur kwam ik naar buiten, met de plaat onder mijn arm en een nieuw bijbaantje in mijn zak. Voortaan werkte ik na schooltijd twee middagen bij Elpee. Daar ook, werd ik verliefd op popmuziek.

Elpee was in die dagen een donkere zaak. De ramen waren behangen met T-shirts van hardrockband Iron Maiden, de muren waren bedekt met platenhoezen. Op de kassa prijkte lang vloei om joints van te draaien. Het klantenbestand bestond voornamelijk uit mannen – ik heb nog nooit een vrouw horen vragen naar de originele Amerikaanse persing van een Frank Zappa-plaat. Er waren verzamelaars, met hun zoeklijstjes in de hand; er waren betweters die graag met hun kennis koketteerden. En er waren moeders met boodschappenbriefjes die we, net als Jack Black, naar de V&D om de hoek stuurden.

Dat was toen. Nu zit er een bonbonwinkel in het pand.
Krap vijf jaar geleden sloot Elpee definitief. Meer dan vijfentwintig jaar had de zaak in het centrum van Leiden gestaan. In die jaren had de winkel zich een vaste plek in het stadsbeeld veroverd. Aan de gevel hing het karakteristieke logo; zwarte schreefloze letters tegen een knalgele achtergrond; achter de beduimelde ramen hingen T-shirts en posters. Nu zijn de muren fris wit geschilderd en de ramen gewassen.

Het was niet zo dat er nooit meer mensen kwamen. Maar ze oriënteerden zich voornamelijk. Ze luisterden muziek, noteerden de naam van de artiest en gingen met lege handen de deur uit. Intussen groeide de stapel onverkochte cd’s in de kelder.

Het ging niet altijd zo slecht. Begin jaren tachtig hadden we nog de luxe om ons toe te leggen op de ‘echte muziekliefhebber’. Maar allengs begon die opvatting te veranderen. Bij Elpee verdween de lange vloei al halverwege de jaren tachtig van de kassa – dat heette plotsklaps een ‘verkeerde uitstraling’. Ook stuurden we de moeders met hun briefjes niet langer naar de V&D om de hoek. En in de laatste jaren werden zelfs artiesten als Frans Bauer verkocht – al was dat in eerste instantie met een soort schroom, van onder de toonbank.

Er volgden meer veranderingen. Eind jaren tachtig verscheen de cd op de markt. Maar stapten de meeste alternatieve platenhandelaren nog zonder veel problemen van de elpee op de cd over, de gang van de cd naar het internet bleek voor velen een stap te ver. Zoals Elpee-eigenaar Nanne Wagenaars zei:
„Ik houd van het contact met de klant. Niet van het contact met een computer.”

De muziekwinkel van de toekomst werd ‘een muziekbeleving’ – met dvd’s, films, koptelefoons, koffie en tickets. Maar bij Elpee hadden ze er geen zin meer in. Ze hebben het nog wel geprobeerd, met prepaid telefoonkaarten bijvoorbeeld. Die brachten de jeugd terug in de muziekwinkel. Maar toen kregen die kinderen een abonnement en waren ze de inkomsten weer kwijt. En dus glimmen nu, achter het raam waar ooit de aankondigingen van nieuwe albums hingen, grote stapels pralines.'

Zaterdag is het Record Store Day, zo'n 200 optredens in 80 Nederlandse platenzaken (mijn 2 X 3 tips voor die dag vind je hier). The record shops that shaped our lives, een fraai artikel in The Guardian, bracht Guuz op het idee van een Nederlandse variant, deze hele week te lezen op EHPO. De complete serie, met een aantal prachtige persoonlijke verhalen, is aan te klikken met tag Record Store Day.

5 opmerkingen:

herman zei

Leuk om iets te lezen over de platenzaak waar het voor mij eigenlijk ook mee begon, zij het een jaar of 10 later. Ik kwam in de jaren '90 en '00 graag bij Elpee. Als puber om de nieuwe REM of een t-shirt te kopen, later om singles te kopen voor de studentendisco. En altijd een praatje maken met de eigenaar. Heb me altijd verwonderd over de hoeveelheid muziek die erin zo'n klein winkeltje paste. Dat hoekje daar bij de markt is voor mij eigenlijk nooit meer hetzelfde geweest sinds Elpee daar weg is.

Anoniem zei

Kwam er voor het eerst toen ik 6 was met mijn moeder. Toen ik acht was voor het eerst alleen, met een platenbon van mijn verjaardag. Ik weet nog mijn eerste drie platen. Nanne gaf me voor mijn vierde plaat het advies om naar de v&d te gaan. Niet omdat de plaat slecht was (Bob Marley) maar hij wist dat ie daar beschadigd hing voor een gulden.
De wereld kan best wel mooi zijn. Maar mijn spaargeld naar Nanne's Elpee brengen, de terug oversteek langs de enge, drukke, Breestraat, en dan thuis de pluisjes van je naald afhalen.. Lekker je nieuwe plaatje draaien. Zo mooi is het nu niet vaak meer, voor mij.
Jaren later werkte een hele grote goser bij Elpee. Hij is nu een van mijn beste vrienden. Nostalgie hou ik niet van, maar waarom is het nu niet meer zo? Waarom is er geen klein, fijn winkeltje meer.. Een winkeltje dat je leven bepaald?
Nanne, als je dit leest: Bedankt! (Vooral voor je tip omtrent Joe's Garage)
Groeten Sander

Godpipo zei
Deze reactie is verwijderd door de auteur.
Etienne Stekelenburg zei

Ik kocht Never Mind the Bollock van Sex Pistols bij Elpee in 1977 toen ik op de LEAO zat in Leiden. Samen met een vriendje tussen de lessen door even een plaatje halen. Het leven was nooit meer hetzelfde na de aanschaf van deze plaat.

Michel Couzijn zei

Ik heb de foto hierboven even fijn uitvergroot om me nog méér terug te wanen in dit kleine winkeltje, waar ik in 1978 binnenstapte, als 14-jarige Hillegommer, eigenlijk 'stadtend' met mijn ouders in Leiden voor nieuwe kleding, maar een bezoek aan Elpee kon er wel tussendoor (liever ouders). Ik was net een jaartje de wereld van de échte popmuziek binnengetreden en zocht mijn heil in de bak met de Y: Neil Young en YES. Van de eerste kocht ik er 'After the Goldrush' en van de tweede 'Fragile'. Allebei wereldelpees. Zo fijn, en achteraf zo vertederend, dat daar een 14-jarig knapie een beetje z'n horizonnetje staat uit te breiden, passend in een zakgeldbudget. Mijn meest muzikale 16-jarige dochter shopt nu wat rond op Spotify, legt zich ook (niet mijn schuld hoor) toe op muziek uit de jaren zeventig, draait mijn elpees, maar zal nooit die fijne romantische herinnering hebben aan de kleine platenzaakjes waar het naar shag rook en waar inderdaad de t-shirts, posters, en elpeehoezen de muren en de etalage bevolkten. Bedankt, beste Elpee-mensen, voor de vele bezoeken die ik daarna nog zou plegen, zowel in Leiden als in Haarlem (Gedempte Oude Gracht).