15 november 2010

Herziening van het auteursrecht (2) - Een Voorzet

Dit artikel is opgenomen in een boek dat XS4ALL uitgeeft (gratis .pdf HIER). Komende woensdag zit ik bij de fractie van Groen Links om verder te praten over (herziening van) het auteursrecht. Onderstaand mijn persoonlijke visie, ook downloadbaar als Word-document, incl. links. De berichtgeving rond dit belangrijke onderwerp verzamel ik in deel #1 van deze serie, in deel #3 Mars Mertens' visie. Lees ook de reacties.

In het belang van de vooruitgang, cultuur én creatieve makers: het auteursrecht op de schop

Het auteursrechtendebat laaide de afgelopen weken flink op. De Britse premier David Cameron (hier), vice-voorzitter van de Europese commissie Neelie Kroes (hier, hier + haar volledige speech) en Groen Links zetten op basis van economische argumenten en ontwikkelingen op internet vraagtekens bij de waarde en werkbaarheid van het auteursrecht in zijn huidige vorm. Advocaat Hans Bousie legt heel goed uit wat Kroes nu precies bedoelt en afgelopen zaterdag schreef de Volkskrant nog twee pagina's over auteursrecht vol ('Wie maakt een einde aan de piraterij?').

Buma/Stemra (bij monde van directievoorzitter Hein van der Ree), Armin van Buuren en andere verontruste auteurs stellen voorstellen tot modernisering liefst gelijk aan broodroof. Andersom wordt Van Buuren 'zakkenvuller' genoemd. Die verwijten bevorderen een constructieve discussie over herziening van het huidige auteursrecht niet. En die is dringend nodig.

De kern van het auteursrechtendebat draait wat mij betreft om twee zaken:
  1. De snel wijzigende marktverhoudingen en inkomstenverdeling in de creatieve sector.
  2. Een kracht van internet: hoogstaande creatieve uitingen snel en gemakkelijk delen en zo de verspreiding van cultuur en creativiteit bevorderen.
In het debat baseren tegenstanders van modernisering hun standpunt op de huidige marktverhoudingen. Die komen grofweg hierop neer: artiest neemt muziek op, brengt die uit met behulp van een muziekmaatschappij, betaalt en int wereldwijd auteursrechten via Buma/Stemra en haar zusterorganisaties, soms geholpen bij verdere exploitatie door een publisher. Dit is een businessmodel dat decennialang prima functioneerde. Muziekmaatschappijen en publishers investeerden en hielden ook het meeste over aan verkopen van geluidsdragers, airplay en andere vormen van exploitatie.

Dankzij internet is het mogelijk dat makers een directe relatie met hun publiek opbouwen. De strikte noodzaak van tussenpartijen als platenmaatschappijen, management- en boekingskantoren, publishers en zelfs winkeliers neemt af; een moderne auteur beslist tegenwoordig zelf met wie hij wanneer samenwerkt. Succesvolle componisten als Kyteman, het team achter Caro Emerald, schrijvers Ian McEwan en Sonja Bakker, graffitikunstenaar Banksy maar ook jonge muzikanten als Only Seven Left bewijzen dat ze het geheel of gedeeltelijk op eigen kracht redden. Die ontwikkeling is vrij recent maar onomkeerbaar en sterk in het voordeel van makers én consumenten. In het oude businessmodel vloeide 40 tot 80% van de inkomsten naar genoemde tussenpartijen. Die kunnen nu rechtstreeks ten goede komen aan makers en hun luisteraars, fans of lezers. Hogere inkomsten voor auteurs bieden ruimte voor flexibilisering van de auteurswet.

De naam auteursrecht suggereert dat de maker, zijn werk en de kans op een redelijk inkomen zijn beschermd. Daar is de wet oorspronkelijk voor bedoeld. Uit RIP, A Remix Manifesto en een internetpresentatie van Johanna Blakley ('Lessons from fashion's freeculture') blijkt echter dat dit recht auteurs en makers, fans en consumenten vaak in de weg zit en in sommige gevallen zelfs in hun nadeel werkt. Blakley toont overtuigend aan dat grote bedrijven in industrieën met het strengst gehandhaafde auteursrecht (de muziek- en filmindustrie) het minst winstgevend en innovatief zijn. Het kost weinig moeite om te bedenken hoe het staat met het inkomen van de meeste auteurs en makers die onder contract staan bij die bedrijven en organisaties… De culturele vooruitgang, innovatie en moderne makers zijn niet gebaat bij strakke richtlijnen en beperkingen als gevolg van het auteursrecht. Snelle, wereldwijde verspreiding van hun werk is in hun voordeel door de hogere marges. Het huidige auteursrecht sluit niet meer aan bij die economische realiteit en de essentie van verkeer op internet. Bovendien profiteren in de meeste gevallen niet de oorspronkelijke makers van het huidige auteursrecht maar de industrieën en tussenpartijen aan wie die makers hun rechten hebben overgedragen. En zelfs die maar in beperkte mate laat Blakley zien.

Wat dan?

Het merendeel van auteursrechtelijk beschermd materiaal is niet succesvol, levert de maker niks op en belandt in de uitverkoopbakken. Ik zie geen enkele reden om dit materiaal tot 70 jaar na de dood van de maker te beschermen (of nog langer als het aan bedrijven als Disney ligt). Dit remt slechts de vooruitgang, de mogelijkheid tot delen op internet en voortbouwen op bestaand materiaal. Dit is namelijk de basis van veel succesvolle copyrights en notabene de werkwijze van Disney zelf. Succesvolle copyrights moeten gewoon in handen blijven van makers en niet ongewild en zonder toestemming onder een Marlboro-reclame belanden. De meeste copyrights halen het grootste deel van hun inkomsten binnen korte tijd na publicatie (3 tot 5 jaar). Een standaard termijn van het auteursrecht van 10 of 15 jaar lijkt me daarom ruim voldoende voor het meeste materiaal om te zien of het de maker iets substantieels oplevert. Niet? Dan is het werk daarna vrij. Wel? Dan is het aan de maker om zijn recht maximaal tweemaal met eenzelfde termijn te verlengen, tegen een bedrag dat in verhouding staat tot het verdiende geld (een % dus). De rechten verlengen op songs van Caro Emerald is dus duurder dan een geflopt album. De auteurs kunnen dit gelukkig vrij simpel betalen; er is immers geld verdiend. Tegelijkertijd blokkeren niet-winstgevende copyrights niet onnodig het handelsverkeer. Belangrijk is dat het initiatief bij de maker ligt, maar dat het uitgangspunt is dat werken in het publieke domein belanden tenzij.

Natuurlijk zitten aan deze opzet haken en ogen. Om te beginnen internationale regeringen overtuigen van het idee, al lijken de uitspraken van Cameron en Kroes de internationale bereidheid tot modernisering te onderstrepen. En wat is de definitie van ‘een succesvol copyright'? Ook is het geen feilloze regeling: zo kan het gebeuren dat een ogenschijnlijk waardeloos copyright na 17 jaar immens succesvol wordt. Da's pech voor de maker. Maar het huidige, streng gehandhaafde auteursrecht betekent langdurige pech voor veel meer partijen wereldwijd, blokkeert innovatie, sluit niet meer aan bij het snelle handelsverkeer op internet en komt de meeste makers niet ten goede. Dat moet snel veranderen.

[Naschrift: Lets make copyright the right to copy, aldus advocaat Hans Bousie.]

42 opmerkingen:

Anoniem zei

Dag Niels,

Ik vroeg me af aan wie de auteur dan zo'n verlenging betaald? Is dat de instantie die de rechten beheert voor ze nu? En hoe betalen nieuwkomers dan in dat model?

Goed stuk.

Koen

daan zei

Hee, constructief. "Succesvolle copyrights moeten gewoon in handen blijven van makers", wat als de makers het willen verkopen?

Anoniem zei

succesvol... wat is succesvol?

je zegt zelf dat een artiest in het nieuwe model minder succesvol kan zijn en toch netto meer kan verdienen.

besides that: Ik denk niet dat er een orgaan komt die met quota's aan een artiest uit kan leggen dat een song geen copyright meer heeft omdat het niet "succesvol" genoeg was.

Anoniem zei

"streng gehandhaafde auteursrecht betekent langdurige pech voor veel meer partijen wereldwijd"

je bedoelt dus te zeggen dat de hedendaagse muziek gedeeltelijk in haar ontwikkeling wordt geblokkeerd door het niet kunnen samplen van muziek?

of bedoel je gewoon dat het uitmelken van oude liedjes onbeperkt zou moeten zijn voor liedjes die er voor jou en mij toch niet toe doen. Onthoud wel, muziek is in de eerste plaats iets persoonlijks dat je met de wereld deelt. Als je daar een bewerking van hoort die je het stuipen op het lijf jaagt maakt het niet veel uit of het succesvol was, maar wel hoe succesvol het wordt.

De mening van de artiest die het oorspronlijke liedje in eerste instantie gemaakt heeft wordt binnen jouw model totaal buitenspel gezet..

Frank Meeuwsen zei

@Anoniem #3 (Handig, al die reaguurders met dezelfde naam...;-))
In het model wat Niels beschrijft kan denk ik wel een rol voor de artiest zitten. Namelijk in het bepalen van de succesgraad na die standaardtermijn van 10-15 jaar. Kan hij dat zelf? Misschien niet altijd, daar zit een waardevolle rol voor intermediairs die daar in kunnen assisteren.

Wat ik me afvraag is hoe Niels aankijkt tegen het huidige materiaal als een dergelijk voorstel er zou komen. Zou dan allen ouder dan 15 jaar ineens vrij komen volgens jou? Of zouden we een tijd met een soort dubbel model zitten?

Unknown zei

Dank voor alle reacties.

In het algemeen: dit stuk heet niet voor niets 'Een Voorzet'. Ik heb volstrekt niet de illusie het auteursrechtenvraagstuk in 1.000 woorden op te kunnen lossen en geef dat ook expliciet aan in de laatste alinea. Wél doe ik liever een concreet voorstel dan de ideeën en suggesties van anderen afschieten.

@Koen: Ik heb niet concreet nagedacht over betaling, beheersing van geldstromen en verantwoordelijke instanties. Net als Kroes ben ik geneigd dat over te laten aan de overheid en niet aan marktpartijen. Een monopolist als Buma/Stemra en het onverholen gelobby van BREIN lijken me inzake dit belangrijke onderwerp geen goede optie.

@Daan: ik denk dat dat spreekt uit mijn gehele stuk. Ik zeg letterlijk: 'Belangrijk is dat het initiatief bij de maker ligt, maar dat het uitgangspunt is dat werken in het publieke domein belanden tenzij'. Dat geldt wat mij betreft ook voor deze vraag. Makers die hun copyright willen verkopen moeten dat vooral kunnen doen.

@Anoniem #1: De vraag die je stelt stel ik letterlijk in de laatste alinea. Daarmee wil ik zeggen dat 'succesvol' binnen mijn voorzet gedefinieerd dient te worden. Het draagt niet bij aan de helderheid van dit stuk en mijn punt als ik dat hier poog te doen; dat lijkt me aan de wetgever in overleg met betrokkenen, creatieve makers in dit geval.
Je tweede opmerking klopt, zie bijv. Only Seven Left.
Je derde punt: ik ben niet voor quota en stel dat ook niet voor. Ik leg het initiatief bij de maker. Reageert die niet, dan komt zijn werk in de openbare ruimte. Hoef je geen quota-discussie voor te voeren, lijkt me.

@Anoniem #2: Zie @Daan. Ik schrijf letterlijk 'Belangrijk is dat het initiatief bij de maker ligt, maar dat het uitgangspunt is dat werken in het publieke domein belanden tenzij'. Volgens mij beweer ik daarmee exact het tegenovergestelde van wat jij in je laatste alinea zegt, maar mét oog voor de belangen van de gemeenschap, vooruitgang en verspreiding van cultuur. Mijn voorzet laat bovendien alle ruimte voor makers om hun commercieel 'niet-succesvolle' werk gewoon te verlengen als ze dat willen, tegen een betaalbare prijs.
Wat ik met "streng gehandhaafde auteursrecht betekent langdurige pech voor veel meer partijen wereldwijd" bedoel te zeggen gaat o.a. over samples, maar over veel meer en veel belangrijkere zaken. Welke precies zie je heel duidelijk in RIP, A Remix Manifesto en de internetpresentatie van Johanna Blakley waar ik naar verwijs. Dat doe ik niet voor niks.

@Frank: lastige vraag. Het eerste dat in mij opkomt is (de afschaffing van) de hypotheekrente-aftrek: als daar ooit een beslissing over wordt genomen (als!) zal daar ongetwijfeld ook gekozen worden voor een overgangsperiode. Dat lijkt me in dit verhaal ook een reëele optie.

Ruud Houweling zei

Auteursrechtenbescherming voor componisten en tekstschrijvers is iets waar zeer zorgvuldigi mee dient te worden omgegaan. Voor veel kunstenaars is de banale marktwerkingsdiscussie iets voor mensen met een 'rechtse hobby'. Dat zijn ook vaak de mensen die munt slaan uit kopieerwerk. Ik zie totaal geen cultureel voordeel door rechten op muziek eerder vrij te geven. Ik ben geneigd te denken dat de muziekwereld er alleen maar platter van wordt.
Jouw idee van verlenging van je eigen recht lijkt op een soort octrooibureau-achtige constructie. En wat krijgen we dan? Dat dat geld binnen de industrie met alle zelfbevlekkende awards gewoon weer in dezelfde schoten valt.
Juist het auteursrecht in de huidige vorm maakt dat veel kunstenaars kunnen doen wat ze willen doen. En dat zijn veelal mensen met een passie voor hun werk, niet zozeer voor het vermarkten, maar mensen die hun hele leven inrichten om aan hun ontwikkeling te werken, omdat het een helig moeten is. Tegen de stroom in. Die mensen hebben baat bij een goede bescherming van hun werken.

Unknown zei

Dank voor je reactie, Ruud. Begrijp de emotie.

Mijn vraag: is max. 30 of 45 jaar (= 3 X 10 of 15 jaar) daarvoor niet ruim voldoende en dus redelijk, ervan uitgaande dat succesvolle copyrights hun geld grotendeels opbrengen binnen 5 jaar?

Ruud Houweling zei

Een levenslang recht lijkt mij het beste. Tot 70 jaar na overlijden vind ik ook wat overdreven. Maar ik maak van dichtbij mee dat de maker van een jaren 70 televisie tune, nu 71 jaar oud, nog kan bepalen of hij akkoord gaat met het gebruik van zijn muziek in een tv commercial. Dat is goed. Zeker als het om een 'classic' gaat. Ergens moet een 'estetische' bewaking door de maker kunnen worden gedaan bij zijn/haar leven. Stel je voor Radiohead muziek onder een reclame voor een middel tegen schimmelnagels. Dat moet een maker toch kunnen tegenhouden. Ook na 45 jaar nog. Het raakt aan de integriteit van een artiest en aan iets wat met zorg is opgebouwd.

Unknown zei

Iets té beeldend verwoord, Ruud, de rillingen lopen me over m'n rug bij die Radiohead/schimmelnagels-vergelijking ;-)

Toch blijf ik erbij dat ook 'levenslang' te lang is. Het blokkeert teveel voor de paar uitzonderingen die je nu noemt. Hoe waar (en afschuwelijk) ook.

Marco zei

Mooi vetrektpunt voor een discussie! Well done! Ben het eens met vooral meer initiatief bij de maker te leggen, als iets niet succesvol is (geen euro oplevert) moet je niet bang zijn het los te laten. Die angst leeft m.i. bij vele makers. Prima natuurlijk als de maker die angst wil afkopen, ik zie een auteursrechtverzekering ontstaan :)

Hilke zei

helemaal niet meer in lijn met je artikel en de comments, maar toen ik de talk van Johanna Blackley had gezien, zat ik met één belangrijke gedachte: mensen moeten nog altijd betalen voor kleren, ook al is het een goedkoop H&M-afkooksel van de grote modemerken. er is nog steeds een fysiek product en daarmee gepaard gaande productiekosten.

muziek is iets immaterieel en daarom moeilijker te 'monetizen'. auteursrecht is daarom ooit uitgevonden. de muziekindustrie heeft het dan weten te 'productizen' met van die leuke, dure plastic schijfjes (en ondertussen bleef het geld van de auteursrechten maar binnenstromen). Sinds het internet is muziek weer immaterieel geworden: reproductiekost = 0. en het wordt weer heel moeilijk om te monetizen.

je weet dat ik niet de persoon ben die zich reactionair aan het auteursrecht in zijn huidige vorm zal vastklampen. maar het is toch een interessante vraagstelling als je zoekt naar een valabel businessmodel voor het huidige tijdperk.

kunnen we het doen zoals in de mode-industrie? de situatie is echt maar hetzelfde van zodra je kleren van het internet kan downloaden en met een 3D-printer of iets dergelijks (die zoveel kost als een iPod) effectief draagbare kleren kan maken.

kortom, ik weet eigenlijk niet hoe het moet met geld verdienen in de toekomstige muziekbusiness, al dan niet met copyright...

Ruud Houweling zei

Ik heb deze post nu al 3x geprobeerd te maken..Hoeplijk lukt het nu:
Kan iemand mij 1 voordeel noemen van waarom het zo nodig op de schop moet? Ik kan er geen zinnige reden of scenario bedenken. De meeste mesne die er iest over roepen zijn geen muziekauteur.
Componisten verdienen (op een uitzondering na, net als in het bedrijfsleven niet iedereen de top haalt) zeer matig. Ook pensioensvoorzieningen zijn er niet echt. Welke behoefte en vooral wiens bealng dient het als de voorwaarden anders worden?

Anoniem zei

@Ruud

Waarom zou de muziekwereld er platter op worden dan nu? Ik heb al moeite met dat woord alleen, 'muziekwereld'. Zijn dat enkel de mensen die eraan verdienen? Enfin, voorbijgaande aan mijn wel of niet aankunnen van dat woord, platter worden dan nu, wordt al lastig, omdat het internet er toch al vol mee zit. Daarnaast kunnen we niet echt over smaak twisten, tenzij we elitair gaan doen.
In het model van deze opzet, is toch prima te waarborgen dat het werk langer wordt beschermd?

Ik ben niet heel erg tegen de marktwerking moet ik zeggen. Dat is nou juist hét ding, dat al die dingen die de meeste mensen plat vinden weghoudt. Tenzij heel veel mensen het willen hebben, maar dan heeft het een gerechtvaardigd bestaan. Uitzonderingen daargelaten, maar daar waren die fijne subsidies nou juist voor.
De mensen die niet perse iets met hun kunst willen verdienen kunnen toch nog steeds goed uit de voeten, er wordt hier weinig getornd aan het recht zelf, denk ik. Eerder alle slecht werkende bijwerkingen weggesneden.


Interessant idee van die 3d printer trouwens, ben zeer benieuwd hoe dat moet in een toekomst met grondstofproblemen. Waarvan printen we dan objecten?

Koen

Ruud Houweling zei

@koen..zonder achternaam.. Het gaat mij er niet om elitair te klinken. Feit is dat met dingen die de massa bereiken veel wordt verdient. Massa=kassa. Je kunt klein en groot niet over een kam scheren. Mijn opmerking over platter worden was een reactie op de opmerking van Niels dat het beter is voor de cultuur. Hoe dan? Ik kan geen scenario bedenken waar dat zo is.

Mijn vragen zijn nog steeds niet beantwoord. Ik vind de hele discussie een beetje vaag.

Anoniem zei

@Ruud

Met achternaam en zonder verdere referentie, maakt het ook niet echt uit he. Maar goed, je vragen.

Je zegt dat ik klein en groot niet over een kam mag scheren, heb je waarschijnlijk gelijk in, maar in welke zin bedoel je het?
Ik ga er even vanuit dat Niels iets bedoelt in de volgende trand:
Hoe meer informatie er vrij is, hoe meer diversiteit er zal zijn. Dus ook hoe meer vernieuwing. Tuurlijk komt daar ook heel veel van de zogenaamde platheid bij vrij. Maar over platheid kunnen we niet echt discussieren. Te subjectief. Het is echter wel noodzakelijk. Je zult zelf als componist ook wel hebben ervaren dat je veel 'slechte' dingen moet maken voordat je iets goeds maakt, of niet? Maar dragen die 'slechte' dingen niet bij aan het maken van de 'goede'? Dan zo ook met de beinvloeding van mensen onderling en dus de diversiteit en innovatie.

Ik zeg niet dat het makkelijk is. Ik kan me goed voorstellen, dat het killing is om te proberen je brood te verdienen in bepaalde industrieen. Maar dat is toch juist de aard ervan? Enkel wat veel mensen willen hebben, zal er boven uit steken.

Koen Duits

Unknown zei

@Ruud: heb je beide presentaties gekeken waar ik naar link? Doen. Die leggen het probleem voor (verspreiding van) cultuur, innovatie en de vooruitgang treffender bloot dan ik hier ooit in 1 reactie zou kunnen.

Voor mij wordt het probleem ook treffend samengevat zoals gebeurt in de reacties onder dit 3VOOR12-artikel: "We are sorry, this reply has not been made available in your country, the rightsholder has chosen to limit the countries that can access this reply. We are sorry for the inconvience." Dat is het probleem in 1 zin. Allemaal rechtenkwesties, niet passend bij deze tijd en het WereldWijde Web.

Leuk dat jullie over 3D-printing beginnen. Waar wij het hier over hebben is nl. slechts een voorbode van wat daar(mee) nog te gebeuren staat. Zie de reacties onder en het stuk dat Erwin Blom gisteren schreef. Onderstreept dubbel en dwars waarom dit zo'n fundamentele discussie is.

Anoniem zei

ik snap die blakey niet helemaal.. ze vergelijkt voedselverkoopafzet met voedsel en andere basisbehoeften.. beetje onzinnige vergeljking..

daan zei

Niels,
Eerlijk gezegd begrijp ik dat quoten van Hans Boussie niet. Hij is een zelfverklaard media advocaat die reclame maakt voor zichzelf en die niets bijdraagt aan de discussie. Waar jij je tegen verzet dat is hij wat mij betreft. Noem mij 3 voorbeelden van muzikanten die ooit iets aan een advocaat heeft gehad. Dat hij a) zegt dat Kroes in haar brief niets zegt (terwijl ze in feite met een pleidooi voor cultuur Rutte I een draai om de oren geeft) en b) voorstelt rechten af te laten dragen over de winst (dan had youtube niemand hoeven betalen om wereldheerschappij te bereiken) zijn zoals gewoonlijk pure onzin en dan onthoud ik mij even van krachttermen.

Unknown zei

@Daan Totaal oneens.

Zijn uitleg van Kroes' woorden is helder en vat voor mij de kern: alle macht en beslissingsbevoegdheid naar maker en gebruiker, tussenpartijen alleen als ze aantoonbaar iets toevoegen. Daar zit geen advertentie voor zijn eigen toko bij en het vat de boel beter samen dan de slim verstuurde persberichten van BREIN, Buma/Stemra, de ongenuanceerde koppen van nu.nl en opportunistische reaguurders op 3voor12. Die halen uit Kroes' woorden wat ze uitkomt.

Ook Hans' snelgeschreven column over auteursrecht vertelt iets nieuws/anders dat mijn voorzet prima aanvult.

In beide stukken zie ik geen enkele advertentie voor zijn praktijk en bedrijf, buiten het feit dat hij de stukken plaatst op zijn eigen website. Als je die redenatie volgt is dit ook 1 grote advertentie voor mijn werkzaamheden, kennis en visie. En dat is het in zekere zin ook.

Ik blijf erbij dat zowel Hans als ik voldoende nieuwe inzichten leveren om die 'eigen marketing' meer dan te billijken. Dat alles laat niet onverlet dat je met advocaten altijd moet oppassen :-) Maar net zo goed kan ik een hele stapel artiesten noemen die dolblij mogen zijn dat ze hun advocaat bij zich hadden toen ze bij hun platenmaatschappij binnen stapten...

daan zei

Hoeveel artiesten zie je hier?
http://www.bousie.nl/clienten/

Hoeveel succesvol behandelde zaken zie je op de site?

Het enige dat je m moet nageven is dat ie succesvolle marketing bedrijft door zijn EB column waar hij, naar ik aanneem, voor betaalt.

Pim zei

Innovatie binnen muziek is nooit beperkt geweest door auteursrechten. Ik durf juist wel te stellen dat het auteursrecht juist een drijvende kracht is achter innovatie in muziek. Zo leek alle old school hip hop uit de jaren 80 op elkaar doordat de zelfde samples keer op keer werden gebruikt. Toen dit niet meer mocht, werden er pas zelf originele beats gecreëerd. En wat te denken van een artiest als Led Zeppelin. Led Zeppelin laat zich vaak bijna letterlijk inspireren door andere artiesten, toch was het geld verdien dmv het auteursrecht uiteindelijk de drijfveer om van andere liedjes hun eigen verbeterde versie te maken. En vraag eens aan artiesten als Ben L'oncle en Joss Stone, die beide doorbraken met een White Stripes cover, of ze het erg vonden om zelf geen auteursgelden te krijgen voor het nummer omdat Jack White het geschreven heeft. Nee! natuurlijk niet, ze zijn juist blij met het feit dat Jack White himself toestemming gaf om het nummer uit te brengen. Dit is toch een soort goedkeuring. Mocht je geen toestemming krijgen voor het uitbrengen, zoals Danger mouse voor the Grey Album, dan vind het vaak toch zijn weg naar het publiek. The Grey is natuurlijk een voorbeeld van verkeerd gebruik van het auteursrecht. In tegenstelling tot Dangermouse hadden The Beatles en Jay-Z hier geld aan kunnen verdienen. Danger Mouse is uiteindelijk de enige die er wat aan heeft over gehouden: zijn doorbraak.

Wat in tegenstelling tot auteursrecht wel schadelijk is voor het beeld van de muziekindustrie en een gevaar voor de burgerrechten op internet zijn de auteursrecht organisaties.

Mijn voorstel bestaat eruit dat het auteursrecht alleen door individuele personen ten gelde kan worden gemaakt. In dit geval kan de auteur geen enkel percentage van zijn rechten verkopen en dus het risico van de opbrengsten niet delen met een organisatie. Een scenario kan zijn dat artiesten zelf hun auteursrechten gaan innen. Maar ze kunnen ook een auteursrechten organisatie inhuren om voor hun het geld te innen.

Het voordeel, de auteursrechten organisaties 2.0 zullen niet meer met dollartekens in hun ogen de markt afstruinen omdat ze toch een vast bedrag per artiest krijgen. Een ander voordeel is dat wanneer de opbrengsten uit nummers minder zijn dan de kosten van het innen, artiesten geen gebruik meer zullen maken van hun auteursrecht. Het derde voordeel is dat artiesten, die een artistieke integriteit hebben, hun wensen beter kunnen formuleren.

daan zei

@pim voor een cover heb je geen toestemming nodig. Voor het gebruik van masteropnamen wel. Beatles hebben in feite hun nummers en albums nooit anders aangeboden dan hoe ze origineel zijn uitgebracht. Voor Danger Mouse maken ze echt geen uitzondering.

Opmerkelijk dat Niels zegt "de maker beslist" en dat Pim een scenario schetst waarbij artiesten zelf hun auteursrechten innen. a) makers beslissen al b) artiesten (ik neem aan dat componisten bedoeld worden) innen al zelf en hebben zich verenigd in de Buma. Al met al hoor ik weinig nieuws, behalve een voorstel tot aanzienlijke verkorting van het auteursrecht. Maar interessant dat de discussie op gang wordt gebracht.

Anoniem zei

"Een standaard termijn van het auteursrecht van 10 of 15 jaar lijkt me daarom ruim voldoende voor het meeste materiaal om te zien of het de maker iets substantieels oplevert. Niet? Dan is het werk daarna vrij."

Mijn vraag is eigenlijk, waar haal je het botte lef vandaan dit zo te stellen? Wie geeft jou het recht zo iets dat iemand anders bedacht heeft (in de breedste zin van het woord) op te eisen?

Unknown zei

@Daan: Bij mijn weten is Julio Iglesias een artiest en hebben 8Ball, Universal en Van der Zwaard ook iets met artiesten van doen. Staan keurig bij zijn cliënten. Je suggestie dat hij betaalt voor die EB-column vind ik vrij absurd (what drugs are you on?), zeker gezien het feit dat hij op Twitter met enig gespeeld misbaar liet weten ontslagen te zijn als columnist. Je vermoedt hier echt complotten die er niet zijn.

@Pim: Dank voor je bijdrage. Ben het deels eens met Daans reactie op je voorstel, maar belangrijker is denk ik dat je idee voorbij gaat aan een belangrijk voordeel van een instantie als Buma: de collectieve kracht. Juist door voor iedereen te spreken hebben ze de kracht betere deals te bedingen. Dit geldt m.n. richting RTV-partijen die niets liever willen dan dat je je rechten wegtekent voor hun programma's. De uitdaging is te zoeken naar een middenweg die de goede dingen van de collectiviteit en (keuze-)vrijheid combineert.

@Anoniem Fijn als je je even voorstelt, zeker als je op hoge poten reageert. Fatsoensnormen gelden net zo hard op internet.

Deze blogpost heeft als titel 'Een Voorzet'. Dat is bewust. Ik eis helemaal niks op en heb nergens 'het botte lef' voor. Zoals ik in de tweede alinea van mijn voorzet stel wordt ieder voorstel voor aanpassing van het auteursrecht razendsnel gebombardeerd als 'broodroof'. Ook nu weer. Constructiever lijkt me om mee te denken, beargumenteerd mijn ideeën onderuit te halen of zelf met een tegenvoorstel te komen. Komen we verder mee in deze enerverende tijden. Reaguren mag op GeenStijl.

daan zei

@mezelf laten de Beatles nou sinds vandaag op iTunes staan.

oxana zei

Het auteursrecht zelf is nog lang nog niet zo gek nog niet (uitdrukking is van Kees Van Kooten). Het gaat om de maker van wie de creatieve prestatie wordt beloond. Het grootste probleem is dat er zoveel partijen zijn die meeprofiteren van die prestatie. Het gaat dan om "middlemen", zoals muziekuitgevers, platenmaatschappijen, managers en collectieve beheersorganisaties. Internet biedt de mogelijkheid dat de makers hun eigen rechten beheren, zoals bijvoorbeeld via VillaMusicRights.

Erwin Angad-Gaur zei

Ter ondersteuning van de in de PS geciteerde recente column van Hans B, zie o.m. het artikel dat ik eind vorig jaar schreef in Idee (het wetenschappelijk Magazine van D66): http://www.d66.nl/kennis/document/idee_5_2009/f=/viawl2x3x2sm.pdf -overigens een pleidooi voor het toestaan van kopieren en een stap naar een vergoedingsrecht voor onder meer uploaden door privepersonen dat de vakbonden (m.n. de Ntb, maar ook Kiem) al enkele jaren houden.
Verkorting van het auteursrecht lijkt mij geen goed idee; de cijfers van het geciteerde boekje zijn ook behoorlijk aanvechtbaar (hoewel dat op zich het principe niet raakt uiteraard). Een systeem van verlenging zou uiteraard wel kunnen, want op die wijze valt beter vast te stellen wie prijs stelt op verlenging van auteursrecht en wie niet, al zie ik niet helemaal in waarom dat met een soort progressief belastingstelsel gepaard zou moeten gaan...

Marin zei

Eindelijk iemand die een (aanzet tot) deze broodnodige herstructurering zwart op wit zet! Hulde Niels!

Ik kan me hier helemaal in vinden, alleen heb ik een iets ander idee over het succesvol copyright-verhaal. Zoals je zelf al aangeeft is is het begrip 'succesvol' lastig vast te stellen. Ik vraag me af of dit überhaupt wel nodig is. Het concept van verlenging kan ik me in vinden, maar misschien dat de term 'succesvol' achterwege gelaten kan worden en moet iedereen de mogelijkheid tot verlenging geboden worden. Eigenaren van succesvolle rechten zullen vrijwel zonder mokken het copyright willen verlengen, want er is reeds geld mee verdiend en de investering zal niet al te veel risico's met zich meebrengen. Waardeloos copyright is echter niet aantrekkelijk om geld in te steken en verlengen zal dan een domme optie zijn. Dit en het waarschijnlijke gebrek aan financiële middelen zal de meeste rechthebbenden weerhouden van verlenging van het copyright.

Hans Bousie zei

Wat grappig dat ik onderwerp ben van een complottheorie. Denk even na. Ik leef van het beschermen van intellectueel eigendomsrecht. En dan zou ik reclame maken voor mijn eigen toko als ik dat recht wil bekorten en beperken? Nee er is nog zoiets als een eigen oorspronkelijke mening geuit door iemand die zich geen ruk aantrekt van de al dan niet financiele gevolgen daarvan. Als je overigens nog beter leest, tussen de regels door dus, dan stel ik juist aan de kaak dat bedrijven zich verschuilen achter artiesten en makers. Commentaar op advocaten in zijn algemeenheid snap ik al helemaal niet, ik roep toch ook niet dat alle mensen die Daan heten niet deugen? Overigens heb ik jarenlang € 20.000 euro per column betaald aan EB, had ik nog veel last mee aan mijn curator uit te leggen:-)
@Niels, je ziet dat je oproep in een behoefte voorziet, zelfs anoniem durft te reageren
@ Erwin, ik denk dat er heel weinig makers zijn die langer dan tien jaar van hun auteursrechten de vruchten plukken, wat denk jij?

Unknown zei

@Hans: Dank voor je reactie :-)

@Marin: Het staat er niet met zoveel woorden, maar wat jij voorstelt staat los van 'succes' en past ook (bewust) binnen mijn voorzet. Ook niet-succesvolle werken kunnen verlengd worden als de maker eraan gehecht is. En omdat dat gebeurt tegen een % is dat zelfs heel betaalbaar.

Dank voor het compliment overigens!

Marin zei

@Niels: Dan heb ik waarschijnlijk niet goed genoeg 'tussen de regels' gelezen ;-)

Ik wil overigens ook niet zeggen dat niet-succesvolle werken niet verlengd mogen worden, maar de kans dat het gebeurt (buiten eventuele emotionele waarden) lijkt me klein. Betaalbaar of niet.

Het was ook slechts een ideetje om de lastige succesbepaling buiten te sluiten.

Erwin Angad-Gaur zei

@Hans: ik ken veel makers die langer dan 10 jaar van het auteursrecht op een of meerdere van hun werken (niet noodzakelijk al hun werken) profiteren, dus ik denk dat minimaal de mogelijkheid van een levenslange bescherming plus een zekere periode daarna (of dat 70 jaar moet zijn is een andere vraag)van groot belang is. Een systeem van verlenging is lijkt mij te overwegen en is uiteraard wel eens vaker voorgesteld. Het is een techniek die onder meer het probleem van verweesde werken redelijk zou kunnen oplossen. Alleen de voorgestelde koppeling aan een "succesbelasting" is als voorstel nieuw voor mij en vind ik zoals gezegd wat merkwaardig. (Ik vind het ook onzuiver; als je succes wilt belasten heb je daar de belastingen voor en niet het auteursrecht.)
Tweede puntje om hier toch even opnieuw te maken: de mogelijkheid van een minimaal (met of zonder verlengingssysteem) levenslang auteursrecht heeft, zoals ook in deze discussie weer grotendeels ondergesneeuwd dreigt te worden, niet alleen directe maar ook indirect economische waarde. Middels naamsvermelding bijvoorbeeld en bescherming van de reputatie van de maker. Het is toch aardig minstens van de effecten van naamsvermelding en daarmee de mogelijkheid van het opbouwen van een reputatie te kunnen blijven profiteren (als je dat wenst).

Unknown zei

@Erwin: Zoals ik mijn vorige reactie naar @Marin aangeef staat het er niet expliciet (genoeg), maar bedoel ik binnen mijn voorstel dat iedere maker de looptijd van zijn copyright kan verlengen. Voor niet-succesvolle rechten is dat zelfs goedkoper dan voor succesvolle. Mijn verwachting is echter dat vele makers dat niet de moeite zullen vinden, wat een boel obstructie scheelt en meer werk sneller en automatische vrij van rechten wordt.

Marin zei

@Niels: Dat bedoel ík dus ook! Blij dat we het eens zijn, alleen jammer dat het met zoveel woordewn moet ;-)

Erwin Angad-Gaur zei

@Niels: misverstanden over en weer :-) Ik had al uit je stuk begrepen dat je iedere maker de mogelijkheid wilt geven, lijkt me zoals gezegd op zich een systeem dat zou kunnen werken al vereist het wel een flinke administratie en is het de vraag hoe werkbaar dat zal zijn -zowel voor makers als voor de administrateurs als voor gebruikers (maar de moeite om naar te kijken of dat in te perken valt en werkbaar is te maken) -dat is denk ik het zwakste punt van het idee van verlengingen; hoe het vorm te geven. Alleen de koppeling aan een kostenstructuur gebaseerd op succes vind ik in basis geen goed idee (zie mijn eerdere opmerkingen). Daarnaast vraag ik me wel af of je telkens na tien jaar zou moeten willen verlengen, of bijvoorbeeld na vijftien jaar en daarna na twintig en dan een laatste keer voor de rest van de duur van het recht, maar dat zijn uiteraard details, die deels samenhangen met de uitvoerbaarheid.
Het probleem van verweesde werken staat overigens nadrukkelijk op de Europese agenda dus een dergelijke oplossing is denk ik ook Europees bespreekbaar.

daan zei

@Hans
Misschien is het je ontgaan waar het om gaat. Je wordt geciteerd als advocaat, maar je columns zijn politiek getint. Wat mij betreft is dat 1 van de vele meningen. Wat zou helpen in de discussie is, als mensen met vakkennis (mits aanwezig), deze kennis delen. Vooral voor de politiek is zoiets zinvol. Wat kun je vertellen over het auteursrecht en de geschiedenis ervan. Welke zaken met auteursrecht heb je behandeld en waar liep je tegenaan? Welke kant gaat het op? en welke kant zou het op moeten gaan? Dat interesseert mij meer dan, met alle respect, jouw interpretratie van de brief/speech van Kroes.
Mvg,
Daan Reestman

Rick zei

Ik ben het met Niels eens dat je de collectieve kracht (en knowhow) van een organisatie als Buma Stemra niet moet onderschatten c.q. negeren. Ik ben voor flexibilisering en diversificatie van het auteursrecht (maar tegen afschaffing of fikse verkorting).
Auteurs hun rechten zelf laten innen is een heel interessante gedachte. De uitvoerbaarheid lijkt me een lastige. Wij als auteurs hebben het tegenwoordig al zo druk met het online marketen van onze muziek... Hulp van een grote broer als Buma bij het innen is denk ik voor veel auteurs de enige manier om die rechten te innen. Zelf ben ik altijd van het do it yourself-credo geweest, maar zijn er ook grenzen aan wat je zelf kunt doen. Om met Cruyff te besluiten: doe geen dingen waar je niet goed in bent ;-)

David zei

Ik heb de indruk dat hier veel zaken over één kam worden gescheerd. Platenmaatschappijen en andere tussenpersonen uitschakelen dankzij het internet heeft op zich niks te maken met het auteursrecht. Dit is puur een businessmodel: wat maak ik, hoe verkoop ik het, en tegen welke prijs?
Ook auteursrecht lijkt een term die vele ladingen dekt: wat immers met de uitvoerdersrechten, reproductierechten, etc.? Dit is niet zomaar allemaal hetzelfde. In het voorbeeld van de cover van de White Stripes (zie reactie Pim), bezit Jack White het auteursrecht, maar Ben L'oncle resp. Joss Stone en hun studiomuzikanten de uitvoerdersrechten.
Het volgende voorbeeld geeft aan dat de rechten vandaag inderdaad te strikt zijn, maar ook dat er subtiele verschillen zijn in alle naburige rechten (al ben ikzelf hoegenaamd geen specialist): stel, ik wil een nieuw nummer gratis weggeven op het internet. Maar: uiteraard enkel voor privégebruik, ik wil niet dat het nummer gratis kan gebruikt worden in bvb. reclame, en ook als de radio of een DJ het draait, wil ik mijn geld. Ik hoef dus geen reproductierechten (iedereen mag het vrij downloaden en kopiëren), maar ik hou wel vast aan mijn auteursrecht. Noteer trouwens dat -althans in België met SABAM- het voorgaande vandaag echt niet kan: ofwel beheren zij de rechten op AL jouw nummers, ofwel op geen enkel. Eentje gratis weggeven kan dus niet.
Daarnaast denk ik dat levenslange rechten geen slecht idee zijn: die staan immers garant voor het pensioen van de artiest. Want daar draait auteursrecht (en aanverwanten) toch om: het inkomen van de artiest beschermen?

Unknown zei

Dank voor je reactie, David.

Inderdaad koppel ik 2 zaken aan elkaar: lengte & vorm van het auteursrecht aan nieuwe/veranderende verdienmodellen voor creatieve makers (waarbij het verdwijnen van tussenschakels a.g.v. internet en de digitalisering van zeer grote invloed is wat mij betreft). Dat is bewust, omdat ik denk dat die laatste ontwikkelingen voor individuele makers mogelijkheden creëren voor (herziening van) het auteursrecht.

Auteursrecht is inderdaad oorspronkelijk bedoeld als bescherming voor auteurs/artiesten, maar zoals ik in mijn stuk aangeef denk ik dat die doelstelling inmiddels uit het oog is verloren. Ik ben met Kroes eens dat het auteursrecht tegenwoordig vaker een blokkade dan een stimulans is. De 2 presentaties waar ik halverwege bovenstaand stuk naar verwijs maken dat wat mij betreft duidelijk en tonen tegelijkertijd de enorme kansen voor individuele makers met een flexibeler auteursrecht.

Jij zegt enerzijds dat 'de rechten vandaag inderdaad te strikt zijn', maar sluit af met 'ik denk dat levenslange rechten geen slecht idee zijn'. Ik vind dat nogal in tegenspraak met elkaar. Kun je jezelf nader verklaren? En vooral ook toelichten waarom je denkt dat 'levenslange rechten' in het belang van individuele makers zijn? Ik betwijfel dat namelijk (en verwijs opnieuw naar die 2 presentaties).

David zei

Beste Niels,

In deel 3 van deze serie worden een aantal van mijn bemerkingen reeds verduidelijkt. Waar ik op doel: niet zo zeer het auteursrecht is aan wijziging toe, wel de implementatie ervan - d.i. de werking van CBO's en producenten/platenmaatschappijen. Artiesten zouden vrijer moeten kunnen kiezen onder welke voorwaarden ze hun muziek uitbrengen. In tegen stelling tot: alle rechten voor alle gebruik beheerd door die ene nationale CBO, zou die CBO net ook CreativeCommons-rechten moeten kunnen beheren. In het algemen zouden de "intermediaries" zich flexibeler moeten opstellen en oplossingen aanbieden voor de nieuwe internet-realiteit, en -inderdaad- de culturele verspreiding niet tegenwerken. Dat sommige films tegenwoordig over de hele wereld gelijktijdig in première gaan is daar een eerste goede aanzet van.
De gelijkenis met de mode-industrie (TED presentatie) volg ik slechts deels. Er gelden ook geen rechten op muziekakkoorden, zelfs een beperkt stukje uit een melodie is altijd rechtenvrij (het is immers slechts een opeenvolging van een aantal noten). Maar ik denk dat het een brug te ver is om maar meteen te ijveren voor rechtenvrij te sampelen en te coveren, onder het mom "de echte artiest zal wel een nog beter nummer uitbrengen op zijn volgende plaat en daar dan op zijn beurt weer mee scoren." Dit is het punt waar ik vind dat een levenslange rechten moeten gelden.

Unknown zei

Dank voor je toelichting, David. Denk dat je je gezien je opmerking over CBO's wel kunt vinden in het vervolg op dit artikel, hier.