De platenzaak die mijn leven veranderde (8)

@WilbertMutsaers (zendermanager 3FM en Radio 6) schrijft vandaag de eerste van 4 (!) nieuwe afleveringen in deze prachtserie. De complete serie vol persoonlijke verhalen klik je aan via tag Record Store Day. Wilbert neemt ons mee langs alle platenzaken en plekken die zijn smaak, enthousiasme en aankopen in de loop der tijden beïnvloed(d)en.

'Het woord ‘platenzaak’ maakt bij mij direct nostalgische en melancholische gevoelens los. Al vanaf mijn vroege puberjaren hang ik rond in platenzaken. Letterlijk tienduizenden euro’s en guldens uitgeven. Veel gelijkgestemden ontmoet. In mijn huidige baan – zendermanager van 3FM en Radio 6 Soul & Jazz – komt vrijwel alle muziek als vanzelf naar mij toe, in digitale en fysieke vorm. Thuis staat alles dubbelop: enorme wanden cd’s, dvd’s, vinyl en zowel in iTunes en Spotify alles nog eens in eentjes, nullen en streams, inclusief vele High Fidelity playlistjes. Evengoed kom ik nog vaak bij Concerto in mijn woonplaats Amsterdam. En als ik buitengaats ben: altijd op zoek naar die ene speciale popspeciaalzaak, om dan de laatste jaren steeds vaker teleurgesteld te moeten vaststellen dat een aantal klassiekers de deuren definitief heeft gesloten.Vorige maand in Austin tijdens het SXSW festival ging ik met dat gevoel naar Waterloo Records, zo’n winkel die er ook echt uit ziet zoals je denkt dat hij er uit ziet: groezelige bakken, oud vinyl, tweedehands cd’s, hipsters die de kassa bedienen, de tas innemen, de vreemdste merchandise, prachtige posters en een podium waar artiesten signeren dan wel optreden. Ik ging naar buiten met een White Album puzzel (iets met humor... eh), een Pink Floyd ‘Animals’ drink-mok, Beatles onderzetters, een boek over 25 jaar SXSW, en o ja, ook nog een Limited Edition van Love van The Cult. Want die stonden er op te treden. En dan koop je zoiets. Althans, ik wel. Jimmy Cliff liep ook nog in de winkel, grappig. Vorig jaar liep ik er Jack White tegen het lijf. Maar ja, dat zijn de uitzonderingen. In de VS en UK zijn de Virgins, Tower Records en zelfs vele HMV’s gesloten. In New York kan ik alleen nog terecht in Bleecker Street en The Lower East side biedt nog wat leuke rommelwinkeltjes. In Londen is in Soho nog wel iets terug te vinden in Berwick, Wardour en Dean Street, maar niet zoveel meer. Barnes & Nobles – boekenzaak met ook muziek – en Starbucks – koffiewinkel met wat muziek – zijn geen alternatieven gebleken voor het gevoel dat ik hoop te vinden in een Record Store, namelijk gelijkgestemde muziekzielen die met moeilijk te verbergen trots naar de kassa lopen om hun goede muzieksmaak te etaleren. Praatje maken over de nieuwste releases, concerten, albums kopen omdat het artwork zo mooi is, lijstjes bekijken, toch nog even checken of de oude albums van The Sound en The Gun Club alsnog op CD zijn uitgekomen, of die groene EP van Depeche Mode. Jammer dat er steeds minder van die snuffel-hang-outs zijn. Ja, ik weet ook wel dat dat logisch is en dat ik misschien een oudere jongere word die al een beetje aan zijn jeugd begint terug te denken en dan zaken gaat romantiseren. Of toch niet?

Mijn leven kan aardig beschreven worden aan de hand van platenwinkels: Tommy (Tilburg), Sounds (Venlo), Waaghals [zie Pauls verhaal gisteren], Springlevend [lees Werners verhaal gisteren] en Kroese (beiden in Nijmegen) en Concerto (Amsterdam). Als kind kwam ik in Tilburg vaak in het muziekzaakje van Clemens van Bracht (die lange van de Deurzakkers) en Van Leest – Time Bandits bij de opening, I’m specialized in you! – maar toen ik eenmaal puber was, wilde ik daar niet meer gezien worden en ging ik tweemaal per week naar Tommy. De plek waar het New Wave verdriet van Tilburg zich verzamelde. Je kon er kleding kopen, stripboeken (boven), koffie drinken en socializen. Daar kocht ik ook mijn eerste CD: The Wall van Pink Floyd, voor 104 gulden. Echt waar, 104 gulden. En die schijfjes in het zonlicht houden om het prisma-effect te krijgen. DDD-kwaliteit hè... Spannend om er tussen de grote jongens en meisjes rond te hangen. Tommy, de zaak is er helaas niet meer. Ik heb mijn zoontje er naar vernoemd (niet doorvertellen!).

De meeste tijd heb ik echter doorgebracht bij Kroese tijdens mijn studie in Nijmegen. Mijn studiebeurs kon net zo goed overgemaakt worden naar dit wat onooglijke pijpenlade winkeltje in de Molenstraat. Concurrent Waaghals achter de St. Stevenskerk had wat meer sjeu en Tommy-gevoel, en bovendien had het iets te maken met Brinkman Records waar destijds Bettie Serveert op zat (dus interessant), maar toch was het Kroese waar ik jarenlang bijna dagelijks kwam. De praktische redenen hiervoor waren dat ik om de hoek woonde en bovendien tussen 1989-1994 vaste DJ was in De Swing (o.a. samen met Willem van Zeeland (VPRO/3VOOR12) en Paul Nederveen, aka DJ St. Paul), een club die recht tegenover Kroese gevestigd was. Kroese zit er nog altijd. Sterker nog, toen ik er afgelopen zomer tijdens de vierdaagse - waar 3FM verslag van deed - even binnenliep, stond Hans gewoon nog vrolijk achter dezelfde toonbank naar me te grijnzen. ‘Hé Wilbert, hoe is het?!’ Hans werkt al ruim 30 jaar bij Kroese, en de zaken gaan niet zo goed meer vertelde hij me licht weemoedig. Dat was begin jaren negentig wel anders. Op zaterdagen kon je amper binnenkomen en mocht je blij zijn als je jouw beoogde aankopen daadwerkelijk te pakken en ook nog afgerekend kon krijgen. Met de benen buiten, zo druk was het er letterlijk. Ik kwam er liever op werkdagen en dan einde dag. Hans en John Burgers (nu werkzaam bij Sony Music) hadden dan vaak al cd’s klaargelegd voor mij en mijn collega-dj’s. Ik beheerde naast mijn bescheiden studiebeurs ook de muziekaankooppot van De Swing dus was een makkelijk doelwit voor impulsaankopen.

Het is nu niet meer voorstelbaar, maar het personeel van Kroese kon het zich veroorloven om mensen met in hun ogen verkeerde muzieksmaak gewoon de winkel uit te sturen, ondanks dat men de gevraagde cd wel op voorraad had. Gewoon om hun punt te maken. Hilarisch en arrogant tegelijk. Op een zeker moment werd er ook een Free Record Shop gevestigd in Nijmegen. Een wat nerveuze klant vroeg om het nieuwe album van Madonna, en kreeg zonder blikken of blozen het advies dat maar ‘bij die blauw-gele hut verderop’ te kopen.

Favoriet in die tijd was bij mij de wand links van de kassa waar de koopjes stonden. Niet zomaar koopjes, maar albums met het ‘ok’-predicaat van de Kroese staf, coole albums tegen een scherpe prijs. Letterlijk het goedkoopste van Nederland. Ik had collega-studenten die daarom uit Amsterdam naar Nijmegen kwamen om speciaal bij Kroese muziek te kopen. Later in mijn werkzame leven – o.a. bij Universal Music - kwam ik er achter hoe Kroese het lukte om goedkoper dezelfde albums aan te bieden: ze importeerden waar dan ook vandaan, iets waar de doodstraf op stond binnen de Universal-gelederen. Boefjes.

Heerlijk, het in de winkel soms zinloze discussiëren over muzieksmaak, ergernis over weer een verkeerde recensie in OOR, en de frustraties bij mij als bepaalde albums die in de Moordlijst van OOR stonden niet bestelbaar bleken. Hoe kwamen die OOR-gasten er dan aan? ‘Ach, dat kletst elkaar allemaal maar wat na hoor, hebben ze iets gelezen in de Britse pers maar de muziek zelf ook nog niet gehoord’ kreeg ik dan te verstaan van de dienstdoende Kroese-employee. Grappig om terug te denken aan die tijd, internet was er nog net niet, en als je dus de muziek niet fysiek in handen had kon je het ook niet op andere wijze horen, anders dan toevallig op radio of tv. Naast het DJ-schap, rommelde ik in die tijd ook wat aan bij Radio Rataplan en Omroep Nijmegen, en om daar te kunnen excelleren en onduidelijke muziek als eerste te laten horen, was Kroese mijn life-line, waren de heren daar onbedoelde gatekeepers.

Natuurlijk is het heerlijk dat ik nu met een paar klikken direct de muziek kan horen die ik zoek (of zelfs muziek die ik niet zoek) en er niet meer de deur voor uit hoef, dat is de praktische kant. Maar nog altijd vind ik het even heerlijk om door het soms quasi-ongeïnteresseerde personeel van Concerto half genegeerd te worden, maar wel blij met mijn stapel cd’s naar Café van Leeuwen aan de overkant te gaan en dan boven een grote koffie verkeerd de folie van de cd’s te scheuren, te genieten van de geur van nieuw artwork (daar word ik voor behandeld) en met kinderlijk enthousiasme de credits en songteksten in de boekjes na te pluizen.'

Heerlijk herkenbaar verhaal, Wilbert. Smullen! Zaterdag is het Record Store Day, zo'n 200 optredens in 80 Nederlandse platenzaken (mijn 2 X 3 tips voor die dag vind je hier). The record shops that shaped our lives, een fraai artikel in The Guardian, bracht Guuz op het idee van een Nederlandse variant, deze hele week te lezen op EHPO.

Tweet